Φορούσε καπέλο, έπινε καφέ, κάπνιζε, διάβαζε και κρατούσε σημειώσεις
σ’ ένα χαρτί όταν την είδα εκείνο το Σαββατιάτικο απόγευμα στου Ψυρρή. Αιτία της
συνάντησής μας ήταν όλα εκείνα τα κενά που φαίνεται να αφήνει στις συνεντεύξεις
της και που, με ένα μαγικό τρόπο, πάντοτε απαντιούνται νοητικά αν και αφορούν
το πιο βαθύ συναίσθημα.
-Ένας κωμικός ηθοποιός
δεν δικαιούνται να έχει λυπημένες στιγμές απέναντι στο κοινό του;
-Όταν είναι επάνω στη σκηνή δεν έχει δικαίωμα έκφρασης ιδιωτικών
και προσωπικών προβλημάτων. Εξάλλου, δεν είναι αυτός, είναι ένας άλλος. Στις
ιδιωτικές του στιγμές που μοιράζεται σε δημόσιους χώρους, είναι πολύ
ανθρώπινο κάποιος άγνωστος να σου σφίξει το χέρι και να σε
φιλήσει και, καμιά φορά, αυτό στέκεται αφορμή να ξεφύγεις και από αυτό
που σε απασχολεί και σε σκοτίζει. Κι έτσι περνάς από την λύπη στη χαρά. Έτσι
ειν’ η ζωή: ένα νόμισμα με δύο όψεις.
-Η σκοτεινή σου όψη
πώς είναι;
-Κοιτάζομαι στον «καθρέφτη», αλλά εκεί δεν βλέπω κάποια
σκοτεινή όψη – μπορεί και να κρύβεται τόσα χρόνια. Αλλά επειδή πάντα κρατάω
φακό, όταν την ανακαλύψω θα τη φωτίσω.
-Ποιος βγάζει τον καλό
σου εαυτό;
-Η αγάπη! Η εμπιστοσύνη, η αξιοπρέπεια, η εντιμότητα, το
ήθος, η συνέπεια, η ευγένεια, τα τραγούδια που αγαπώ.
-Αγαπιέσαι εύκολα;
-Ναι. Νομίζω, ναι. Άλλωστε, αυτός είναι ο στόχος μου. Αυτό
είναι το ζητούμενό μου: το να μ’ αγαπάς! Όχι άμεσα, αλλά αυτό επιζητώ.
-Εσύ αγαπάς εύκολα;
-Βέβαια! Ακόμη και τώρα, μετά από μισό αιώνα, σκέφτομαι
μερικές φορές από καρδιάς για πολλούς ανθρώπους που συναντώ: «αχ,
πόσο θα ‘θελα αυτό τον άνθρωπο να τον έχω φίλο!».
-Πάντα λειτουργούσε
καλά το ένστικτό σου;
-Ναι, πολύ καλά. Και πάντα χωρίς να ξέρω πού οφείλεται αυτό. Αλλά
ήμουν ανυπάκουη, δεν του έδινα την πρέπουσα σημασία. Ήθελα να έχει άδικο πάντα.
Ήθελα οι άλλοι να ‘χουν δίκιο. Δεν το σεβάστηκα. Αλλά, ευτυχώς, χάρη σ’ αυτή
την ξεροκεφαλιά μου, τις ψευδαισθήσεις μου και τις αυταπάτες μου, βρήκα και
θησαυρούς. Τώρα νομίζω ότι έχει αποκατασταθεί πολύ η σχέση μας και με το
ένστικτο -κι ας έχει άδικο- και με την διαίσθηση μου που την είχα κλειδωμένη
στο υπόγειο. Κάλλιο αργά πάρα ποτέ.
-Δεν σε έκανε
επιφυλακτική αυτή η εξαπάτηση απέναντι στους ανθρώπους;
-Δε νιώθω εξαπατημένη πάρα μόνο από τον εαυτό μου. Αλλά αυτή
ήταν η φύση μου. Δεν ήθελα να μου χαλάσω το χατίρι. Το ήξερα ότι πρόκειται
για ρίσκο, αλλά δεν είχα άλλη διαχείριση. Επρόκειτο για πάθος που αγαπούσα. Αντιπαθώ
τις τακτικές, τις στρατηγικές, τη σύνεση, την επιφυλακτικότητα, το
φόβο. Ρίσκα κι έπειτα πληγή στο γόνα. Κι ύστερα ξανά πληγή, στο ίδιο
σημείο.
-Πληγώνεσαι εύκολα;
-Παλιότερα πάρα πολύ. Κι ίσως για ανόητους και ασήμαντους
λόγους. Τώρα όχι, άρχισα να εκτιμώ πολύ την παραγωγή των συναισθημάτων
μου. Δεν τα πετώ στα σκουπίδια. Γιατί λέω «κρίμα είναι, μπορεί να υπάρχουν
άνθρωποι που πεινάνε. Ας τα δώσω αλλού».
-Είναι γνώρισμα του
καλλιτέχνη αυτό;
-Δε νομίζω ότι οι καλλιτέχνες είναι ιδιαίτερα άτομα. Το θεωρώ
πάρα πολύ εγωιστικό να νομίζουμε ότι είμαστε ξεχωριστοί άνθρωποι.
-Πότε ένιωσες
ξεχωριστή στη ζωή σου;
-Κάθε φορά που μ’ αγαπούσανε και μου το δείχνανε! Όταν μου
έδειχναν εμπιστοσύνη, αγάπη και κουράγιο δεν πάταγα στη γη από την χαρά
μου. Ήμουν σχεδόν ευτυχισμένη!
-Γιατί «σχεδόν»
ευτυχισμένη;
-Γιατί η ευτυχία είναι μια δύσκολη και μεγάλη λέξη. Για να είναι κανείς σήμερα ευτυχισμένος, πρέπει να είναι είτε ιδιοφυής, είτε
πανηλίθιος. Θέλω να πιστεύω πως δεν
είμαι τίποτα απ’ τα δύο.
-Σε φοβίζει που
μεγαλώνεις;
-Α, μπα. Καθόλου. Μ’ αρέσει! Είναι πιο εύκολη η ζωή τώρα!
-Είναι πιο σημαντική η
σημερινή σου σοφία από τα 20 σου χρόνια;
-Είναι ωραία η άγνοια των 20. Είναι όμορφο να περνάς αυτό το
στάδιο. Γιατί, δυστυχώς, η γνώση δεν μεταδίδεται και είναι και οδυνηρή. Πρέπει
να τα κάνεις μόνος σου τα λάθη!
-Έχεις κάνει πολλά;
-Μυριάδες! Μόνο λάθη! Σαν τζακ ποτ ήταν το σωστό. Ωστόσο, δεν
κάνω ποτέ τα ίδια λάθη. Κάτι είναι κι αυτό.
-Η αλήθεια είναι
σημαντική στη ζωή σου;
-Πάρα πολύ! Έχω μεγάλο θέμα με την αλήθεια.
-Μερικές φορές δεν
είναι πιο ωραία τα παραμύθια;
-Είχα για πολλά χρόνια χρυσόσκονη και παραμύθι στις τσέπες
μου. Τώρα μου τελείωσαν και το παραμύθι και η χρυσόσκονη. Βεβαίως τις πλάνες
μου, τις αυταπάτες και τις ψευδαισθήσεις μου -τις αναγκαίες και αυτές που
θεώρησα ως πολύ σημαντικές- τις κράτησα. Αλλά όχι όλες. Θέλω την αλήθεια!
-Κι ας πονάει;
-Η αλήθεια είναι ότι, μερικές φορές, πράγματι η αλήθεια
πονάει. Αλλά, κατά την ταπεινή μου γνώμη, το ψέμα ή τα ψέματα έχουν
κάτι που ποτέ δεν σ’ αφήνουν να ζήσεις χώρια τους. Σαν την πέτρα του Σίσυφου.
-Γιατί έγινες
ηθοποιός;
-Ούτε που ξέρω. Δεν το αποφάσισα εγώ. Κάπως η μαμά μου έμαθε
ότι υπάρχει μία επιτροπή εξαιρετικών ταλέντων στην Αθήνα, πήγα μόνη μου, ήμουνα
στη Β’ Λυκείου και με πέρασαν. Ιδέα δεν είχα από θέατρο! Και ποτέ δεν ήθελα να
γίνω ηθοποιός του σινεμά. Όταν, όμως, είδα θέατρο ένιωσα μεγάλη
συγκίνηση. Θεώρησα ότι ήταν το ωραιότερο πράγμα που υπάρχει σε αυτή τη ζωή, σ’
αυτό τον κόσμο! Συγκλονίστηκα! Νομίζω ότι για πρώτη φορά η καρδιά μου χτύπησε
τόσο δυνατά. Έπαθα μεγάλο έρωτα, τότε, στη Θεσσαλονίκη, στο θερινό θέατρο
«Αυλαία».
-Ήσουνα μοναχικό
παιδί;
-Ναι. Ήμουνα λίγο κλειστό παιδί.
-Και τώρα είσαι;
-Βέβαια! Λατρεύω τη μοναξιά! Είμαι και εξωστρεφής, αλλά έχω
και αυτή την άλλη όψη. Η μοναχικότητά μου είναι επιλογή μου. Και πάντα είχα
αυτή την τύχη στη ζωή: το να επιλέγω! Διεκδίκησα πάρα πολύ αυτό το δικαίωμά
μου. Το πάλεψα. Κι ακόμη γι’ αυτό παλεύω. Γιατί ήξερα ότι εκεί θα είναι η χαρά
της ζωής μου. Και δεν έπεσα ποτέ έξω. Γι’ αυτό θέλω τον τελευταίο λόγο να τον
έχω εγώ. Με οποιοδήποτε τίμημα.
-Αυτό εμπεριέχει και
μια γενναιότητα…
-Δεν είχα τίποτα να χάσω. Οπότε εάν το να ξέρεις τι θα
σε κάνει να ζεις χωρίς χαρά και να μην το παλεύεις να το αλλάξεις με όποιο
ρίσκο, έχει αυτό το κόστος. Δεν ήταν για μένα ένα είδος γενναιότητας. Ήταν
κάτι το αυτονόητο και φυσικό. Κι ίσως κι ένα αναμέτρημα με τον φόβο.
-Γιατί φοβόσουν τη
ζωή;
-Γιατί τα πρώτα χρόνια της ζωής μου ήταν πέτρινα. Ας μην
υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες. Προσπάθησα να ισορροπήσω τη φύση μου με τη θέση
μου. Γιατί εγώ είμαι η οικογένεια, εγώ είμαι ο άντρας, εγώ είμαι η γυναίκα, εγώ
είμαι η μαμά, εγώ είμαι ο μπαμπάς, εγώ είμαι το μικρό κοριτσάκι που έχω ακόμα
μέσα μου…
-Σε ακολουθεί ακόμη
αυτό το μικρό κοριτσάκι;
-Ναι! Και τώρα λέω πως πρέπει πια να το πάρω αγκαλιά…
-Σε πρόδωσε ποτέ;
-Αυτά τα μικρά παιδάκια μέσα μας δεν ξέρουν τέτοια
πράγματα να κάνουν. Το μόνο που σου ζητούν είναι να μην φοβούνται.
-Την εσωτερική σου
αυτή δύναμη πότε την απέκτησες;
-Δυστυχώς, δεν είχα επιλογές. Ή θα γινόμουν δυνατή ή θα
εξαφανιζόμουν. Εγώ δεν γεννήθηκα κισσός, γεννήθηκα πλάτανος. Δεν μπορούσα να
γείρω κάπου, να ακουμπήσω. Μπορεί στην αρχή να γεννήθηκε ένας κισσός, ο οποίος
όμως, αναγκαστικά, για να επιβιώσει, έγινε πλάτανος.
-Και μετά
εξακολουθούσε να είναι πλάτανος; Δεν μετατράπηκε ποτέ ξανά σε κισσό;
-Ποτέ. Μα, και τώρα, πλάτανο έχεις μπροστά σου. Άμα θες
ακούμπα. Έχω και σκιά και δροσιά και πουλιά να κελαηδούν.
-Δεν σε πλήγωνε αυτό;
-Δεν μου το χρωστούσε κανένας! Άμα δεν έχεις κάτι, μπορεί να
μην ξέρεις καν ότι υπάρχει.
-«Όση και να’ ναι η
δύναμή μου θέλω ένας άνθρωπο μαζί μου», λέει κάπου η Χαρούλα Αλεξίου…
-Ωραίο είναι αυτό, αλλά η λατρεμένη μου Χαρούλα είπε και
το «είπα θα πεθάνω αν σκοτωθείς, κι όμως έχω ζήσει!».
-Με τι κλαις, Χρυσούλα;
-Με όλα! Κι από γέλια μπορεί να κλάψω (ανάβει τσιγάρο).
-Γιατί καπνίζεις;
-Δυστυχώς, δεν μπορώ να το κόψω. Με μαλώνω πάρα πολύ γι’
αυτό. Γιατί δεν το αντέχω άλλο. Δεν
ξέρω γιατί το κάνω αυτό στο εαυτό μου.
-Όταν ανεβαίνεις στη
σκηνή πως αισθάνεσαι;
-Πετάω απ’ τη χαρά μου!
-Εγκλωβίστηκες ποτέ σε
μανιέρες;
-Δεν με απασχόλησε ποτέ αυτό το θέμα.
-Το πιο σημαντικό στη
ζωή σου σήμερα ποιο είναι;
-Το παιδί μου. Σήμερα έχει γενέθλια. Έκλεισε τα 22.
-Τι του ευχήθηκες;
-«Χρόνια πολλά!».
-Αρκεί;
-Αρκεί. Αρκεί και που ζω και που μπορεί ακόμη να φωνάζει
«μαμά!». Γιατί αν πεθάνει η μαμά σου δεν υπάρχει άλλος άνθρωπος για να τον
φωνάξεις «μαμά»! Αυτό είναι το δώρο μου προς το παρόν.
-Η δική σου μαμά έχει
πεθάνει;
-Εδώ και πολλά χρόνια. Ας μην το αναλύσουμε αυτό, γιατί είχα
και πολλές μαμάδες. Ξέρεις, το ωραιότερο πράγμα στη ζωή μου ήταν όταν έγινα
μάνα! Μόνο τότε άρχισε το κοριτσάκι μέσα μου να μεγαλώνει…
-Επικοινωνείτε ωραία
με το γιο σου;
-Με μεγάλη αγάπη!
-Το ωραιότερο
κομπλιμέντο που σου έκαναν ποιο είναι;
-Είναι ένα τραγούδι. Το «πού θα βρω γυναίκα να σου μοιάζει».
-Ποιος σου το ‘κανε
δώρο;
-Ένας έρωτας μεγάλος.
-Ερωτεύτηκες πολύ στη
ζωή σου;
-Πολύ! Συνέχεια.
-Δεν ήσουνα ποτέ μη
ερωτευμένη κάποιες περιόδους;
-Πολύ λίγο.
-Τώρα;
-Δεν είμαι.
-Γιατί σου ήταν
απαραίτητο το να είσαι ερωτευμένη;
-Μου ‘ρχότανε. Αφού ερωτευόμουνα, τι να ‘κανα; Αυτό δεν το προγραμματίζεις.
-Είχαν πάντα
ανταπόκριση οι έρωτες σου;
-Ναι. Μεγάλη. Και γι’ αυτό κρατούσαν όλοι πολλά χρόνια.
-Πώς το καταλαβαίνεις
όταν ερωτεύεσαι;
-Α, είναι πολύ εύκολο! Ομορφαίνεις. Χαμογελάς χωρίς λόγο. Όλα
είναι πάρα πολύ ωραία! Και τώρα καταλαβαίνω πόσο σημαντικό είναι που δεν
νιώθω ερωτευμένη με κάποιον. Λέω «τι απουσία μεγάλη που είναι αυτή!». Σα να
αδειάζει ο κόσμος. Ας ήμουν ερωτευμένη κι ας ήταν ο Brad Pitt, δεν
με νοιάζει (γελάει).
-Ήταν βασανιστικό όταν
σου έφευγε μετά ο έρωτας;
-Ούτε που θυμάμαι τις αρνητικές του πλευρές. Ο έρωτας είναι ζόρικο
πράγμα, όμως αυτό είναι! Δεν μπορείς να φας ψαρόσουπα χωρίς ψάρι!
-Τι σου έμαθαν οι
άντρες που πέρασαν από τη ζωή σου;
-Δεν ήταν διδακτικοί. Μου έδωσαν, όμως, πολύ μεγάλη χαρά,
πίκρα, γέλια, δάκρυα, αγάπη. Άμα καταφέρει κάποιος και σε κάνει να τον
ερωτευτείς, τότε του χρωστάς τα πάντα!
-Από ποιον άνθρωπο
πιστεύεις ότι αγαπήθηκες πιο πολύ;
-Απ’ το παιδί μου.
-Θα ‘θελες να ‘χει το
ταλέντο σου;
-Θα σου φανεί περίεργο, αλλά δεν ξέρω αν έχω ταλέντο.
-Αμφισβητείς τον εαυτό
σου;
-Με ενοχλεί η λέξη «ταλέντο». Ο χειρούργος δεν γεννήθηκε
χειρούργος. Αν δεν του μάθαιναν πώς, θα πέθαιναν στα χέρια του οι άνθρωποι. Έτσι
και το θέατρο: πρώτα το μαθαίνεις και μετά γιατρεύεις ψυχές. Δεν πιστεύω σ’ ένα
αόριστο «ταλέντο».
-Μόνο η αγάπη δεν
μαθαίνεται;
-Ο άνθρωπος εξανθρωπίζεται. Δεν γεννιέται ξέροντας να αγαπάει – το μαθαίνει!
-Ποιος στην έμαθε
εσένα;
-Δεν μ’ αρέσει κάποιος να χτυπάει το παιδί του, άρα εγώ δεν
θα χτυπάω το παιδί μου, επομένως αυτό είναι η αγάπη: το να μην χτυπάς το παιδί
σου. Έτσι την έμαθα εγώ την αγάπη. Βλέποντας
το τι δεν είναι αγάπη.
-Με περίεργο τρόπο την
έμαθες…
-Ναι. Δεν έτυχε να μου την μάθουν. Δεν είχα αυτή την τύχη στη
ζωή.
-Ό,τι δεν σου έτυχε
στη ζωή θέλησες να το προσφέρεις στο δικό σου παιδί;
Ναι. Έκανα τη μαμά που δεν είχα εγώ. Κι έτσι μεγάλωσε και το
κοριτσάκι μέσα μου. Γιατί έπρεπε να γίνει μαμά!
-Πατρίδα μας είναι τα
παιδικά μας χρόνια τελικά;
-Η απάντηση σ’ αυτό είναι ένας στίχος: «η πιο καλή πατρίδα
είν’ η καρδιά!». Έτσι θέλω να πιστεύω εγώ.
Δημοσίευση στην εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" της Κύπρου (ένθετο "ΦιλGood"), τον Νοέμβριο του 2015. Φωτό: Ιωάννα Τζετζούμη. http://www.philenews.com/el-gr/politismos-anthropoi/389/284122/chrysa-ropa-ego-den-gennithika-kissos-gennithika-platanos
