Με τη νέα του ταινία «Ένας άλλος κόσμος» ο έλληνας σκηνοθέτης,
σεναριογράφος και ηθοποιός -μα, κυρίως σταρ- αναμετριέται σκληρά με τον καλύτερό
του εαυτό, την τέχνη του και τις πιο δημιουργικές του στιγμές.
-Ένας άλλος κόσμος… Τι
είναι αυτός ο κόσμος; Γιατί «άλλος»;
-Καταρχήν, γιατί ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, κι ίσως πάντα να
συνέβαινε αυτό, όμως πια, τα γεγονότα είναι τόσο ακραία, που δεν γίνεται
να μην παρατηρήσουμε αυτή την αλλαγή. Κατά δεύτερον, πιστεύω πως όταν οι
άνθρωποι ερωτεύονται, είναι σα να ζουν σε έναν άλλο κόσμο, όπου όλα
είναι εφικτά. Κατά τρίτον, οι ήρωες της ιστορίας είναι από διαφορετικές χώρες,
διαφορετικούς κόσμους. Ήθελα για την ταινία έναν τίτλο που να περιλαμβάνει
όλα όσα συμβαίνουν σε αυτήν, αλλά παράλληλα να έχει και μια δεύτερη
ανάγνωση.
-Από πότε σκεφτόσουν
αυτή την ταινία; Λίγο μετά αφού τελείωσε το «Αν…» ή έδωσες ένα χρονικό
περιθώριο στον εαυτό σου για να αποφορτιστεί καταρχήν απ’ αυτό;
-Την είχα σαν μια γενικότερη ιδέα στο μυαλό μου από τότε που
τελείωνε το «Αν..», όμως πήρε πολύ καιρό, αρκετές αλλαγές
και μεταποιήσεις, μέχρι να ολοκληρωθεί στο χαρτί. Γενικά, το
συγκεκριμένο σενάριο πέρασε από πολλά στάδια έως ότου πάρει
μια τελική μορφή.
-Πολλοί μίλησαν για
ένα άνοιγμά σου και στη διεθνή αγορά με αυτή την ταινία, ίσως και λόγω του cast
των ηθοποιών…
-Όταν φτιάχνεις μια ταινία, ποτέ δεν ξέρεις πραγματικά ποιο
θα είναι το μέλλον της. Προσωπικά, ήθελα να γράψω μια ιστορία που να εξελίσσεται
στη χώρα μου, μια ιστορία ερωτική ανάμεσα σε Έλληνες και ξένους πολίτες, με
φόντο την πραγματικότητα που λίγο-πολύ, κατά κάποιον τρόπο, όλοι βιώνουμε.
Είναι η θεματολογία της ταινίας τέτοια, που δεν θα μπορούσε να μην
είναι μεικτό το cast. Το αν αυτή η ιδιαιτερότητα της ιστορίας
αποτελέσει και όχημα ώστε να έχει μια μεγαλύτερη απήχηση και εκτός συνόρων,
είναι κάτι που δεν προγραμματίζεται, ούτε ελέγχεται.
-Υπάρχει αυτή η
προοπτική; Είναι κάτι που σε ενδιαφέρει μελλοντικά;
-Κάθε δημιουργός θέλει το καλύτερο για το έργο του. Έτσι κι
εγώ. Αυτή η ταινία είναι μια δουλειά, στην οποία δύο χρόνια τώρα, πάρα πολλοί
άνθρωποι έχουμε επενδύσει και κοπιάσει.
-Ποιες ήταν οι
δυσκολίες που αντιμετώπισες ως Έλληνας δημιουργός, μέχρι να καταφέρεις να
εξασφαλίσεις την συμμετοχή του J.Κ. Simmons, ενός οσκαρικού ηθοποιού, στη νέα
σου ταινία; Και, γιατί το επιδίωξες;
-Δεν υπήρχαν τόσες δυσκολίες όσες φαντάζεσαι. Ήταν μια
καταπληκτική συνεργασία, πολύ βατή. Περισσότερη αγωνία είχα πριν
συναντηθούμε, για το ποιος ηθοποιός θα παίξει αυτόν τον ρόλο, παρά όταν τελικά
δουλέψαμε μαζί. Η αγωνία υπήρχε, λόγω του ότι έπρεπε να είναι ξένος ο ηθοποιός,
μοιραία λοιπόν, αυτό ανέβαζε τον βαθμό δυσκολίας σε όποια πρόσβαση μπορεί να
είχα σε ξένους ηθοποιούς. Όμως, ευτυχώς, είχα εξαιρετικούς συνεργάτες
από πλευράς παραγωγής στο εξωτερικό, γεγονός που συνέβαλε καταλυτικά.
-Πολλοί κάνουν λόγο
για το στοίχημά σου να καταφέρεις να ξεπεράσεις με αυτή τη νέα σου ταινία τη
μεγάλη εισπρακτική επιτυχία του «Αν…». Σε απασχολεί όλο αυτό; Το μέγεθος της
εμπορικής αποδοχής από το κοινό;
-Με αγχώνει πολύ αυτή η ερώτηση και γενικότερα πιστεύω πως
είναι λίγο άδικο να προσπαθεί κάποιος συνέχεια να ξεπεράσει τον ίδιο του τον
εαυτό. Είναι σαν τον σκύλο που κυνηγάει συνέχεια την ουρά του. Ούτε κάποιο
στοίχημα έχω βάλει, ούτε θέλω να κρίνω τις ταινίες μου σαν ανταγωνιστικά
προϊόντα. Για μένα, κάθε δουλειά είναι σαν μια προέκταση-εξέλιξη της άλλης.
Αυτό πιστεύω ότι συμβαίνει και μέσα μου. Κάνω ένα βήμα ακόμα, που εννοείται ότι
θέλω να είναι για καλό και με ενδιαφέρει να πάει καλά.
-Υπάρχει η εντύπωση
πως λόγω των 7 πρωταγωνιστών, των 2 γλωσσών και των 3 ιστοριών, μεγάλο μέρος
της ταινίας είναι αγγλόφωνο. Σε προβλημάτισε η αντιμετώπιση που θα είχε κάτι
τέτοιο από το κοινό της Ελλάδας;
-Όχι, καθόλου. Η ταινία είναι φτιαγμένη έτσι, ώστε ο Έλληνας
θεατής να βλέπει μια ελληνική ταινία χωρίς να ταλαιπωρείται ή να μπερδεύεται.
Είναι γραμμένο το σενάριο και δομημένες οι ιστορίες με τέτοιο τρόπο, που δεν
υπάρχει αυτό το ενδεχόμενο. Εξάλλου, μιλάμε για μια ελληνική ταινία, φτιαγμένη
από Έλληνες, γραμμένη στα ελληνικά.
-Είναι, κατά κάποιο
τρόπο, και πολιτική η νέα σου ταινία, Χριστόφορε;
-Μοιραία, λόγω της κοινωνικής κατάστασης στην εποχή
αυτή, ναι. Το φόντο στο οποίο εξελίσσονται οι ιστορίες είναι πολιτικό.
-Και στο «Ένας άλλος κόσμος»
εκτός από πρωταγωνιστής, είσαι ταυτόχρονα σκηνοθέτης αλλά και σεναριογράφος.
Ενώ, σύμφωνα και με προηγούμενες σου δουλειές, σίγουρα θα σε έχει απασχολήσει
και η μουσική επιμέλεια της ταινίας. Πόσο εύκολο είναι τελικά να κουμαντάρεις
όλους αυτούς τους «ρόλους»; Είναι θέμα συγκεντρωτισμού και απόλυτου ελέγχου από
τη μεριά σου όσων αφορούν στη δουλειά σου;
-Κανείς ποτέ δεν έγινε συγκεντρωτικός, χωρίς να τον αφήσουν
οι άλλοι. Εγώ από μικρός ήμουν έτσι με τις δουλειές μου, λόγω του ότι αν δεν
έκανα εγώ κάποια πράγματα, τότε, πολύ απλά, δεν θα γίνονταν. Μην ξεχνάς, ότι
είμαστε σε μια χώρα που δεν έχει βιομηχανία κινηματογράφου, άρα όλα γίνονται
πιο προσωπικά και με αρκετή αυτοθυσία. Στη δική μου περίπτωση, βέβαια, δέχομαι
ότι είναι κάπως πιο ιδιαίτερα τα πράγματα, δεδομένης της φύσης των ρόλων. Αυτός
που γράφει και σκηνοθετεί ένα έργο, είναι πάντα αυτός που
ξέρει καλύτερα τι θέλει να πει το έργο, γιατί το γέννησε ο
ίδιος.
-Χάνεις ποτέ την
ισορροπία;
-Όταν πιέζομαι, εννοείται. Είναι πολύ σημαντικοί ρόλοι αυτοί
που αναλαμβάνω σε ένα έργο και πολλές φορές κάνω λάθη ή χάνω τον στόχο μου.
Όμως, φροντίζω, με κάποιον τρόπο, να δίνω χρόνο, ώστε να μπορώ πάντα να
επανέρχομαι και να βλέπω τα πράγματα πιο καθαρά. Νομίζω πως σε αυτές τις
περιπτώσεις, το μεγάλο κλειδί είναι να έχεις τους σωστούς συνεργάτες πλάι
σου, οι οποίοι προχωρούν παράλληλα με εσένα. Να έχουν τις ίδιες
ανάγκες, και να μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες, ώστε να μπορείς αν κάποια
στιγμή πελαγώσεις, να τους εμπιστευτείς. Διαφορετικά, είναι σαν να κολυμπάς
μόνος σου σε φουρτουνιασμένο ωκεανό χωρίς πυξίδα.
-Η
ταινία «Ένας άλλος κόσμος» είναι ο κόσμος που μεταφερόμαστε όταν
ερωτευόμαστε, μια και, απ’ όσο διαβάζω, η ιστορία αναφέρεται σε τρεις ερωτικές
ιστορίες… Έτσι είναι;
-Κάπως έτσι. Ο έρωτας είναι αυτός που αλλάζει τις ζωές των
ηρώων. Ο έρωτας τούς κάνει να βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά. Όμως, μην ξεχνάς
ότι αυτοί οι ήρωες ζουν σε μια πραγματικότητα. Τότε είναι
που δυσκολεύουν τα πράγματα.
-Πόσο διαφορετική
είναι η πραγματικότητα του άλλου αυτού κόσμου από τον πραγματικό; Υπάρχει
πραγματικότητα στον έρωτα;
Ναι, υπάρχει και στέκεται ακριβώς απέναντί του. Είναι εχθρός
του έρωτα η πραγματικότητα. Εξού και λέμε ότι ο έρωτας περιλαμβάνει και
«πόλεμο». Είναι σαν μια μάχη. Όμως, ο έρωτας είναι το μόνο συναίσθημα που
εμπεριέχει όλα τα στοιχεία αυτά. Γι’ αυτό και οι αρχαίοι Έλληνες τον έκαναν
Θεό. Ο Θεός του όλου.
-Παραμένει, πιστεύεις,
ο έρωτας τόσο σαρωτικός, όπως παλιά; Ή οι κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές
συνθήκες επηρεάζουν σήμερα τη δύναμή του;
-Πιστεύω ότι είναι ανώτερος όποιας πραγματικότητας ο
έρωτας.
-Γιατί συνεχίζει να σε
απασχολεί τόσο πολύ αυτό το συναίσθημα; Σχεδόν σε κάθε δημιουργία, είτε
παλαιότερα με τα σήριαλ, είτε τώρα κινηματογραφώντας ταινίες, ο έρωτας πάντοτε
πρωταγωνιστεί – σχεδόν τίποτα δεν λειτουργήσει αν δεν «καταστρέψει» ή
«απογειώσει»… Έτσι συμβαίνει και στη ζωή;
-Γιατί, όπως σου είπα και πιο πριν, ο έρωτας είναι ένα
συναίσθημα που περιλαμβάνει τα πάντα στη ζωή μας! Έχει και το καλό και το κακό,
την ίδια στιγμή! Έχει και αδυναμία και δύναμη μαζί. Άρα, πάντα σε κάποιον
που γράφει μια ανθρωποκεντρική ιστορία με συναίσθημα, ο έρωτας θα αποτελέσει
μια βάση. Είτε σε πρώτο, είτε σε δεύτερο επίπεδο.
-Η ηλικία παίζει ρόλο
στο πώς θα εισπράξει κάποιος τον έρωτα; Ή είσαι της άποψης πως όταν είναι να
συμβεί δεν κοιτάει ποτέ χρόνια, φύλα, κοινωνικές δομές, καταγωγή, χρώμα,
πολιτικές πεποιθήσεις και οικονομικά μεγέθη;
-Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Η ηλικία εννοείται πως παίζει
ρόλο. Δεν αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις
ηλικίες. Θα ήμασταν εξωφρενικά βαρετοί έτσι. Όμως, το ότι ο έρωτας δεν κοιτάζει
ούτε κοινωνικές δομές, ούτε πολιτικές πεποιθήσεις, ούτε χρώματα, αυτό είναι
δεδομένο.
-Αλλάζει ο τρόπος που
τον αντιλαμβάνεσαι κι εσύ πια, στα 40 σου χρόνια;
-Θα έλεγα πως ναι… Σίγουρα αντιλαμβάνομαι διαφορετικά κάποια
πράγματα και σίγουρα είναι άλλα αυτά που με κινητοποιούν.
-Αλήθεια, νιώθεις πως
περνάς σε ένα μεταβατικό στάδιο -για να μην το ονομάσουμε «κρίση ηλικίας»-
περνώντας πια το κατώφλι των 40, τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στον τρόπο
που αντιλαμβάνεσαι την Τέχνη σου και τους ανθρώπους;
-Ναι, θα μπορούσες να το χαρακτηρίσεις κι έτσι. Αν κι εγώ έχω
μπει σε αυτή τη διαδικασία τα τελευταία 2-3 χρόνια. Θέλω να πω, δεν μου έκαναν
κάποια ουσιαστική διαφορά τα 40. Ούτε τα αισθάνθηκα ως βάρος ή ως κρίσιμο
σημείο. Απλά, όπως είπες, άρχισα να αντιλαμβάνομαι τα πράγματα διαφορετικά και
να νιώθω ότι δεν μου αρκούν οι προηγούμενες πατέντες που είχα φτιάξει και στη
ζωή και στην Τέχνη μου. Εξάλλου, για μένα, αυτά πάντα προχωρούσαν
μαζί και με κάποιον τρόπο το ένα ήταν προέκταση του άλλου.
-Ξεκινώντας να
υπάρχεις και να πετυχαίνεις από τόσο μικρή ηλικία στην ηθοποιία και αργότερα
στη σκηνοθεσία και στη συγγραφή σεναρίων, τι έχασες; Και, αντίστοιχα, τι
κέρδισες;
-Θέλω να πιστεύω ότι είναι πιο πολλά αυτά που κέρδισα από
αυτά που έχασα. Ίσως, αν έχασα κάτι, αυτό να ήταν το μέτρο και τα όρια
διαχωρισμού ανάμεσα στην επαγγελματική και προσωπική ζωή. Γενικά, πιστεύω
πως οι άνθρωποι που παθιάζονται με αυτό που κάνουν δεν βάζουν όρια επειδή τους
καλύπτει απόλυτα. Ζουν στον δικό τους κόσμο. Ωστόσο, όταν κάτι αρχίζει με τον
χρόνο να μην σε βολεύει, τότε αρχίζεις κι εσύ να το βλέπεις διαφορετικά. Το
θέμα είναι να αντιληφθείς τι συμβαίνει και γύρω σου και μέσα σου, και αναλόγως
να πράξεις.
-Κέρδος σου ήταν και η
μεγάλη αναγνωρισιμότητα; Ή κάποιες φορές είναι πνιγηρή;
-Ποτέ κάτι δεν έχει μόνο μια πλευρά. Τίποτα δεν είναι
μονοδιάστατο, ειδικά όταν το βιώνεις τόσα χρόνια και μεγαλώνεις με αυτό. Όλα
έχουν τις καλές και δύσκολες στιγμές τους. Απλά με τον χρόνο μαθαίνεις να ζεις
τις πιο ποιοτικές πλευρές που σου προσφέρει κάτι τέτοιο.
-Ωστόσο, μου δίνεις
την εντύπωση πως δεν είσαι και πολύ του κόσμου… Σε ποιες περιπτώσεις επιλέγεις
τη μοναχικότητα;
-Είναι η δουλειά τέτοια, που μοιραία πρέπει να είμαι πολλές
ώρες μόνος μου. Όμως, με χαρά θα πάω κάπου που θα είμαι με φίλους και κόσμο.
Τώρα, βέβαια, εξαρτάται τι εννοείς κόσμο. Θέλω να πω, δεν θα με δεις σε
ένα club με 500 άτομα να χτυπιέμαι, ούτε θα περάσω φανταστικά σε τεράστια απρόσωπα πάρτυ.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι ένας μοναχικός άνθρωπος. Απλά πλέον περνάω
καλύτερα όταν είμαστε λίγοι.
-Έχεις τρομάξει ποτέ,
στη διάρκεια των χρόνων, με πτυχές της προσωπικότητάς σου και με πράγματα που
ανακάλυψες στην πορεία ότι συνθέτουν το «εγώ» σου – είτε θετικά είτε
αρνητικά;
-Να τρομάξω, όχι. Να δυσκολευτώ, ναι. Αυτό συμβαίνει όταν
μεγαλώνουμε…
-Πότε φτάνεις στα όριά
σου;
-Όταν από φόβο μην χάσω κάτι, δεν λέω αυτό που πραγματικά
πιστεύω. Εκεί πιστεύω πως είναι το σημείο που φτάνω στα όριά μου και λίγο μετά
μπορεί να επέλθει η έκρηξη.
-Πιστεύεις ότι υπάρχει
κάποιος που να σε ξέρει πραγματικά, Χριστόφορε;
-Ναι. Μην νομίζεις, δεν είμαι και τόσο πολύπλοκος. Απλά,
μερικές φορές, θέλω έναν ιδιαίτερο χειρισμό. Το θέμα είναι να το αντιληφθεί αυτός
που βρίσκεται απέναντί μου.
-Πού βρίσκεται ο δικός
σου «άλλος κόσμος»;
-Αυτήν τη στιγμή; Στα χαρτιά μου μπροστά στο
γραφείο μου…
-Τι θα θεωρούσες
αποτυχία στη ζωή σου;
-Να μην είχα τη δύναμη να αλλάξω κάτι που θα γνώριζα πως δεν
με κάνει ευτυχισμένο.
Δημοσίευση στην εφημερίδα "Ο Φιλελεύθερος" της Κύπρου (ένθετο "ΦιλGood"), τον Δεκέμβριο του 2015. Φωτογραφίες: Αρχείο Χρ. Παπακαλιάτη. http://www.philenews.com/el-gr/politismos-anthropoi/389/289442/christoforos-papakaliatis-echthros-tou-erota-einai-i-pragmatikotita
