ΒΟΛΤΕΣ

«Μας είπαν προεξείχε η καρδιά, και την περιέκοψαν», Κ. Μόντης.

Διασχίζοντας το νέο δρόμο Λάρνακας-Λευκωσίας -απ’ το αεροδρόμιο- η φύση του Φεβρουαρίου είναι σαν έτοιμη από καιρό να σου διαθέσει κάτι υποχθόνια ήσυχο, μα από τα έγκατά της ρωμαλέο, ένα μπουμπούκι που θέλει να πεταχτεί στην παλάμη σου για να ανοίξει πράσινα φυλλαράκια και μικρούς κόμπους, καθώς αναρωτιέσαι, πίσω από τα τζάμια του αυτοκίνητου, «μα, ποιος μπορεί να ζει στα Λύμπια ή στην Αλάμπρα;». Είναι ύπουλα όμορφη η μαγεία της Κύπρου το Χειμώνα – καμία σχέση δεν έχει με το θόρυβο του καλοκαιριού και τα περιφερόμενα μαγιό του Κόννου. 

Είναι εποχή για ποιητές. Ή τουλάχιστον για όσους ζουν ποιητικά.

Αν δεν διαθέτεις μέσα σου κάτι απ’ τις συλλογές του Μόντη, του Πασιαρδή και τα μυθιστορήματα της Μελεάγρου, η Κύπρος μπορεί να γίνει ένας τόπος που εμπεριέχει κάθε δυνατότητα να σε καταπιεί σαν σε στόμα αχόρταγης αρκούδας – λιγότερο τρομακτικής από εκείνην του «The Revenant», μα εξίσου επικίνδυνης στα κοφτερά της δόντια. Αν τη γλιτώσεις, παντού συμβαίνουν θαύματα! Δίπλα από την ΕΛ.ΔΥ.Κ της οδού Λεωνίδου, η πινακοθήκη Λεβέντη είναι ένα αριστούργημα: Jean Ducayer, Renier De La Haye, Paul Signac, Philips de Marlier, Οικονόμου, Γύζης, Λύτρας, Χαλεπάς, Τέτσης, Βασιλείου – απίστευτο! Κι έπειτα η ωραιότερη τάρτα με φράουλες που έχεις φάει ποτέ, σ’ ολόκληρη την Κύπρο, στο ισόγειο εστιατόριο της – κομμάτι Τέχνης κι αυτή.

Ή κάνοντας μια χαζευτική βόλτα στον Άγιο Κασσιανό που λαγοκοιμάται με αφημένες φρεσκοποτισμένες γλάστρες στα πεζούλια, αναδομημένα παλιά σπίτια από πέτρα, στενούς δρόμους και ηλικιωμένες που ξέρουν να λένε τον καλύτερο καφέ – τα βρίσκουν όλα!

Αν περάσεις, όμως, το οδόφραγμα της Λήδρας, όλα αλλάζουν.

Και σκέφτεσαι: «πώς θα συνυπάρξουμε; Ποιοι θα επιστρέψουν στην Ανατολία και ποιοι θα παραμείνουν στου Μόρφου; Ποιοι θα είναι οι Κύπριοι και ποιοι οι ξένοι –αυτοί που γεννήθηκαν εδώ ή όσων οι γονείς εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο απ’ το ’74 κι έπειτα; Ποιοι θα κατοικούν πού; Και ποιος θα βάλει τις γραμμές; Και γιατί ο Λαπηθιώτης να ψηφίσει “ναι” αφού πίστεψε στο πιο τρομακτικό ψέμα που ειπώθηκε και συντηρήθηκε ποτέ πως “τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια!”; Για πόση αποζημίωση να διαγράψει τη θάλασσα, μες στα βράχια, κάτω από το Μπέλαπαϊς;».

Καταλαβαίνω ακριβώς τους λόγους που ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης, στο προηγούμενο τεύχος του ΦιλGood, εξήγησε γιατί δεν θέλησε ποτέ να αντικρύσει τη νέα Αμμόχωστο. Αυτήν με τις κουρελούδες στις εισόδους των κλεμμένων ελληνικών σπιτιών, τις γυναίκες που τυλίγονται τις μαντίλες, με τα σμιχτά φρύδια, την ξένη γλώσσα στην οδό Οθέλλου, τις διάσπαρτες εκκλησιές-αξιοθέατα, τα αυστηρά βλέμματα, τα σκούρα δέρματα με τις ξανθές τρίχες που πετάγονται έξω από τα πολύχρωμα ανοιγμένα πουκάμισα – πάμφθηνα τα «Versace», οι «Louis Vuitton» και τα «Gucci» απέναντι. «Κι αν είναι πράγματι αυτή η τελευταία ευκαιρία; Αν μετά το “όχι” τελειώσαμε; Αν καταλήξουμε τζείνοι ποτζιεί τζαι εμείς ποδά, σε δύο ξένα μεταξύ τους κράτη;». Σκέψεις.

Οι άκρες του δρόμου από το Βαρώσι μέχρι το Μπογάζι πάντοτε μου θύμιζαν εκείνες της Λάρνακας προς τον Πρωταρά: ξερά δέντρα, άμμος στα δεξιά που χάνεται και επανεμφανίζεται βγάζοντας φύκια, σαστισμένα νεοπλουτίστικα σπίτια στη μέση του πουθενά, σκόνη και λίγα φυλλοβόλα. Είναι τοπία λιγάκι αγριεμένα, αλλά αρχαϊκά. Ανένδοτα και υποτακτικά. Παράξενα. Μα, μοιάζουν.

Σ’ αυτό το ανακάτεμα τόπων και ανθρώπων δεν ήξερα πως οι νέοι κάτοικοι της Γιαλούσας είπαν το χωριό τους Yeni Erenköy, γιατί προέρχονταν από την άλλη άκρη του νησιού, τα Κόκκινα – διωγμένοι κι αυτοί, τρεις φορές, κακήν κακώς κάτοικοι των λεηλατημένων. Μου το είπε η κόρη του Σάββα Λιασή, του ήρωα της Αγίας Τριάδας, η Τούλα, που τη συνάντησα μια Δευτέρα απόγευμα στην Παπαδιαμαντοπούλου της Αθήνας για ζεστό τσάι. Στα χέρια της κρατούσε το βιβλίο της, «Rusted Evidence». Το ξεφύλλισα μαγεμένος. Τι φωτογραφίες, τι πίνακες, τι χρώματα! Όλα ήταν Καρπασία! Σταμάτησα σε ένα κολλάζ εικόνων με τα πιατάκια του πατέρα της – εδώ θα έμπαινε ο τραχανάς, εδώ τα ρεβίθια, εδώ το κοτόπουλο, σκέφτηκα. Και κάπου αλλού τα ρόδια.

«Όλα είναι μνήμη», της είπα. «Αλλά τίποτα δεν θα γίνει όπως παλιά». 

Δημοσίευση στο ένθετο "ΦιλGood" της εφημερίδας "Ο Φιλελεύθερος" της Κύπρου, την Κυριακή 7 Φεβρουαρίου 2016. Φωτό: Γ. Χατζηγεωργίου. Στο Βαρώσι.