-Έχετε φανταστεί ποτέ τη ζωή σας έξω από το θέατρο;
-Ναι. Πάντα τη φανταζόμουν με τον άνθρωπο το δικό μου, να
ταξιδεύω μακριά από το θέατρο, σε μέρη που δεν τα χω δει ποτέ, να γυρνάω όλη τη
γη και να ζω μέσα στο κόσμο συναντώντας νέους πολιτισμούς. Δεν είμαι από τους
ανθρώπους που θα σου έλεγαν «το θέατρο είναι η ζωή μου και τίποτ άλλο». Όχι.
Στη ζωή μου, τον μεγαλύτερο ρόλο τον έπαιξε η συντροφικότητα, ο άνθρωπός μου
και μετά όλα τ άλλα.
-Το θέατρο ήταν και ένα είδος αναπλήρωσης του γεγονότος ότι
δεν αποκτήσατε ποτέ δικό σας παιδί;
-Όχι. Το θέμα του παιδιού δεν με απασχόλησε ποτέ ιδιαίτερα.
Κάποιες στιγμές το ήθελα πάρα πολύ, το προσπάθησα αλλά, αμέσως μετά, πήρα πίσω
αυτή την προσπάθεια.
-Για ποιο λόγο;
-Φοβήθηκα πάρα πολύ, γιατί ήμουν μπλεγμένη με αντίξοες
συνθήκες που δεν θα ήταν λογικό να κάνω παιδί. Κάνοντας πίσω την ώρα που ήθελα
πάρα πολύ ένα παιδί δεν το ξαναήθελα τόσο ώστε να γίνει, άρα εν τέλει υπήρξε
μία συνειδητή ή ψιλοασυνείδητη επιλογή το να μην κάνω παιδί. Επομένως, δεν
είναι κάτι που μου έχει μείνει σαν τραύμα. Γιατί ό,τι θέλησα στη ζωή μου το
κυνήγησα και το έκανα. Παρά τις αντιξοότητες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση- που
δεν τις αψήφησα- ίσως το θέλω μου να μην ήταν τόσο δυνατό. Γιατί η ελευθερία
στα θέλω μου μου είναι απαραίτητη.
-Διατηρούσατε αυτή την ελευθερία και στη σχέση σας;
-Ναι. Γι αυτό και ήταν μία ευτυχισμένη σχέση. Κανείς δεν
καταπάτησε ποτέ την ελευθερία του άλλου, έχοντας απόλυτη ταύτιση απόψεων, απόλυτη
ταύτιση συζητήσεων, ονείρων και στόχων. Ουδέποτε μου είπε ο Μάριος «είδες που
στο λεγα;»- αν και 11 φορές στις 10 είχε δίκιο. Είναι πολύ σιχαμένο να κάνεις
τον έξυπνο κατόπιν εορτής, γιατί ο καθένας μας έχει έρθει σ αυτό τον κόσμο για
να γράψει τη δικιά του τροχιά. Με ποιο δικαίωμα θα πάρω εγώ το τιμόνι της
δικιάς σου της ζωής και θα το στρίβω όπου θέλω εγώ;
-Σας λείπει περισσότερο σήμερα ο Μάριος;
-Όσο περνούν τα χρόνια, περισσότερο από ποτέ. Το κενό είναι
ανεκπλήρωτο. Κανένας σε αυτό τον κόσμο- όταν έχει τέτοια ταύτιση με ανθρώπους,
όπως είχα εγώ με το Μάριο- δεν μπορεί να αναπληρώσει αυτά τα κενά. Μπορεί να
έρθει κάτι άλλο που να είναι ένα τρόπος «επιβίωσης» της πραγματικότητας- είτε
λέγεται δουλειά, είτε φίλοι-, αλλά αυτού του είδους η ολοκληρωτική σχέση δεν επαναλαμβάνεται.
Ωστόσο, αυτή η απώλεια μου άφησε μέσα μου την ευλογία της μεγάλης δύναμης και της
απέραντης αγάπης. Δεν έχω κανένα απωθημένο.
-Η μοναξιά σας φοβίζει;
-Καθόλου! Την επιζητώ. Άλλωστε πάντα ήμουν άνθρωπος της
μοναξιάς, δεν ήμουν ποτέ του πολύ κόσμου ή των πολλών ντεσιμπέλ.
-Συνεχίζετε να ξυπνάτε πολύ νωρίς το πρωί, από τις 6 η ώρα,
όπως λέγατε παλιά;
-Αυτό είναι ο θάνατός μου! (γελάει) Παρόλο που όταν ήμουν
παιδί και πήγαινα νωρίς στο σχολείο έλεγα «πότε θα μεγαλώσω για να ξυπνάω αργά»
συνέχιζα μετά, λόγω δουλειάς, να ξυπνάω νωρίς. Δεν παραπονιέμαι, όμως. Γιατί,
παρόλο που είχα κάθε πρωί γύρισμα, εγώ την αγάπησα πάρα πολύ την τηλεόραση. Το
μόνο στο οποίο με βασάνισε, ήταν στο θέμα του ύπνου. Βρήκα μία μέρα θυμάμαι- τη
μέρα μίας μεγάλης απεργίας- που έπεσα στο κρεβάτι μου και ορκίστηκα να μην
σηκώσω το τηλέφωνο ούτε στους πιο κοντινούς μου ανθρώπους. Το πόσο ωραία πέρασα
δεν το φαντάζεσαι! Πέρασα θαύμα! Άνοιγα τα μάτια μου, χουζούρευα στο κρεβάτι,
χάζευα λίγο τηλεόραση και μετά ξανά ύπνο. Θα κοιμήθηκα 20 ώρες- ούτε που
θυμάμαι πόσες ακριβώς.
-Θα σας λείψει η τηλεόραση, αφού επιλέξατε να μην συνεχίσετε
σε κάποιο σήριαλ μετά το τέλος στη «Ζωή της άλλης»;
-Δεν το επέλεξα αυτό. Το επέλεξε η κατάσταση. Σε μένα δεν
είχε γίνει καμία απολύτως πρόταση και δεν είπα πουθενά «όχι» για οικονομικούς
λόγους, όπως γράφτηκε.
-Εσείς θα θέλατε να κάνετε τηλεόραση;
-Πάρα πολύ! Δεν ήταν δική μου υπαιτιότητα το γεγονός ότι δεν
θα παίζω σε κάποιο σήριαλ.
-Μήπως σκέφτηκαν οι παραγωγές «η Δανδουλάκη έχει υψηλό
μπάτζετ, καλύτερα να μην της προτείνουμε καν»;
-Όχι, γιατί ξέρουν πολύ καλά τη θέση μου στα οικονομικά, η
οποία είναι ο απόλυτος συμβιβασμός. Είναι ανοησία να μην το σκεφτείς αυτό. Δεν
καταδέχομαι να πω «με υποτιμάνε οικονομικά»- γιατί θα με υποτιμήσει η ιστορία
αν με ξεχάσουν. Η διάρκεια με τιμά, όχι η όποια «χαμηλή αμοιβή». Η αποτίμηση
της αξίας σου δεν έρχεται με το τι μισθό σου προτείνουν. Και αυτό που εμένα
προσωπικά με τιμάει, είναι η μνήμη του κόσμου και η διάρκειά μου. Από εκεί και
πέρα, επειδή έχω κάνει παραγωγή 40 χρόνια και ξέρω, το οικονομικό θέμα το ανεβοκατεβάζω
ανάλογα με το πόσο αντέχει η συγκεκριμένη εποχή. Και η εποχή μας δεν αντέχει
κανενός είδους ανοησία του στυλ «έπεσε το κασέ μου!». Γιατί, αυτή τη στιγμή, το
κασέ πρέπει να πέσει στα τάρταρα για να μπορέσουμε όλοι να επιβιώσουμε. Κι
όποιος δεν το χει καταλάβει αυτό, πρέπει να είναι βαθιά κουτός και απελπισμένα
ανόητος.
-Οικονομικά δυσκολεύεστε;
-Απολύτως. Γιατί ένας άνθρωπος που κάνει επιχείρηση είναι
μονίμως με δάνεια και πάντα ανοιγμένος. Και αυτό σημαίνει ότι καταλαβαίνει
ακραία και την τωρινή κατάσταση. Ακούστε, εγώ σαν άνθρωπος είμαι πάρα πολύ
πρακτική: Προτιμώ να ανήκω κάπου και να δουλεύω παρά να έχω τα μυαλά μου πάνω
από το κεφάλι μου, να νομίζω ότι πρέπει να μου δώσουν τα δισεκατομμύρια και να
κάθομαι.
-Κάποιοι λένε ότι είστε «από τις ελάχιστες κυρίες του θεάτρου».
Αυτό σας κολακεύει;
-Με τιμά. Αλλά όταν εγώ ξεκινούσα στο θέατρο θυμάμαι ότι
είχα να θαυμάσω πολλές κυρίες και πολλούς άρχοντες κυρίους. Τώρα, δυστυχώς
είμαστε σε μία εποχή αποδόμησης. Γενικότερα. Με στενοχωρεί πάρα πολύ όλο αυτό που
συμβαίνει, αλλά είναι και καλό. Με την έννοια ότι, όταν πέσουν τα πάντα, κάτι
θα κτιστεί.
-Τι σας λείπει πιο πολύ τώρα;
-Οι άνθρωποί μου. Επίσης μου λείπει πιο πολύ από ποτέ η
ξεγνοιασιά. Την οποία δεν νομίζω ότι θα ξαναβρώ. Μου λείπει η εποχή του γέλιου
και της παρέας- αυτή που είχα ζήσει ως μαθήτρια, ως φοιτήτρια, στις πρώτες
δεκαετίες της δουλειάς μου. Πολλές φορές αναπολώ το παρελθόν με μεγάλη λαχτάρα
και μελαγχολία αλλά, από την άλλη μεριά, λέω «ας μην μας πιάσει και κατάθλιψη
γιατί πάντα υπάρχει ελπίδα στους νέους ανθρώπους».
-Είστε ανοιχτή στο να μπει ένας καινούργιος έρωτας στη ζωή
σας;
-Ποιος άνθρωπος θα έλεγε «έχω κλείσει με αυτό το κεφάλαιο;».
Αλλά παραείμαι ρεαλίστρια για να πιστεύω ότι γίνονται εξίσου ωραία και γεμάτα
τα πράγματα δύο φορές. Συμβαίνει πολλές φορές να πας ένα ταξίδι, να περάσεις
τέλεια και να πεις «θέλω να το ξανακάνουμε!». Συνήθως, τη δεύτερη φορά, δεν
είναι το ίδιο.
Δημοσίευση στο περιοδικό "People", τον Δεκέμβριο του 2011.
