ΟΛΙΑ ΛΑΖΑΡΙΔΟΥ: "Η ΨΥΧΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΛΑΦΡΑΙΝΕΙ..."

Ο Λυκαβηττός τα Σαββατιάτικα πρωινά είναι νεκρή περιοχή, ησυχία παντού, κάτι γάτες που νιαουρίζουν και θέλουν φαγητό στο πλακόστρωτο που βγάζει στον περιφερειακό, μωρά που μόλις ξυπνάνε, ζητάνε τη μάνα τους και κλαίνε σπαρακτικά. Το σπίτι της Όλιας είναι ισόγειο, σε καινούργια πολυκατοικία, με θέα τα δέντρα. Σπίτι σαν σε δάσος. Σπίτι με χρώματα. Υπέροχος ο βαμμένος τοίχος με το κόκκινο-και της το είπα. Με μεγάλα κόκκινα μανιτάρια ανάμεσα στην κορνίζα του μεγάλου πίνακα στη μέση του. Αισιόδοξο σπίτι γι αυτό που νόμιζα πως δεν είναι η Όλια. Αλλά μάλλον μπορεί να είναι και έτσι φτιαγμένο για να το προδιαθέτει μέσα της. Σαν δίχτυ ασφαλείας. Με προειδοποίησε πως δεν ανοίγεται πολύ, πως δεν της αρέσουν και πολύ οι συνεντεύξεις, η έκθεση, πως ό,τι κάνει το κάνει για την Κύπρο και επειδή της το ζήτησε ο Σωκράτης μας. Το γνώριζα και την ευχαρίστησα διπλά γιατί ήξερα πόσο ακριβή είναι η ίδια, το ταλέντο της, πόσο πολύτιμη είναι στη θεατρική οικογένεια- είναι τύχη για έναν σκηνοθέτη να πει το «ναι» σε παράσταση του η Λαζαρίδου. Το σκυλί της μου έκανε αναγνωριστικά γαβγίσματα, μου έβαλε γαλλικό στο φλιτζάνι, γουλιά στο στόμα, οκλαδόν στον καναπέ. «Να ξεκινήσουμε;». 

-Είναι τέρας ευαισθησίας η Μπλάνς;

-Ναι, είναι. Με την έννοια ότι έχουμε συνηθίσει να νομίζουμε ότι όποιος είναι ευαίσθητος δεν είναι τέρας. Αυτό είναι λάθος. 

-Γιατί υπάρχει αυτή η αντίφαση;

-Εξαρτάται σε σχέση με τι είσαι ευαίσθητος και με ποιο πράγμα. Αν είσαι ευαίσθητος μόνο σε ό,τι χαλάει τη δική σου προσωπική σούπα, μπορεί να είσαι και τέρας. Ή μάλλον όχι μπορεί, είσαι τέρας. Όλοι ονειρευόμαστε πως είμαστε, πως θα θέλαμε να ζούμε και αν τελικά αυτή η πραγματικότητα δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες μας καμιά φορά γινόμαστε πολύ σκληροί. Σαν να θεωρούμε ότι κάτι μας χρωστάει κάποιος, ότι αυτά που θα θέλαμε θα έπρεπε να τα είχαμε κιόλας. Αυτό είναι πολύ εγωιστικό.

-Το αισθανθήκατε εσείς;

-Όλοι το έχουμε μέσα μας. Όλοι έχουμε επιθυμίες και όταν δεν εκπληρώνονται έχουμε την τάση να θέλουμε να ζητήσουμε τα ρέστα από κάποιον, ενώ κανείς δεν μας χρωστάει τίποτα. Απολύτως τίποτα.

-Τρομάζετε όταν συναντάτε το τέρας μέσα σας;

-Τώρα πια όχι. Όταν τρομάζεις με αυτά τα πράγματα τότε σημαίνει ότι έχεις λιγότερες πιθανότητες να συμφιλιωθείς μ αυτά ώστε να μπορέσεις να κάνεις κάτι. Όταν φοβάσαι κάτι συνήθως το απωθείς, ενώ με τα χρόνια-όταν γνωρίζεις την σκοτεινή πλευρά σου και συμφιλιώνεσαι μ αυτήν-νομίζω ότι μπορείς να κάνεις έναν πιο γόνιμο διάλογο μαζί της.

-Πότε συμφιλιωθήκατε με τη σκοτεινή πλευρά σας;

-Σιγά σιγά γίνεται αυτό, με τον καιρό. Ο καθένας για τον εαυτό του έχει ορισμένες εικόνες, γι αυτό κι εγώ για οτιδήποτε αφορά τον εαυτό μου έχω περισσότερη εμπιστοσύνη σε αυτά που βλέπουν οι άλλοι σ εμένα παρά σε αυτά που εγώ βλέπω στον ίδιο μου τον εαυτό. Υπάρχει βέβαια μία προϋπόθεση σ αυτό: Να επιζητείς την παρατήρηση των άλλων-των φίλων σου-σ εσένα, για πράγματα που εσύ δεν μπορείς να καταλάβεις.

-Πάντα ήσασταν ανοιχτή με τους ανθρώπους;

-Δεν είμαι ανοιχτή με τους ανθρώπους. Και τώρα δυσκολεύομαι, που έχετε βαλθεί να με ξεζουμίσετε (χαμογελά). Θα έλεγα ότι ήμουνα φοβισμένη με τους ανθρώπους. Είχα για πολλά χρόνια άμυνες.

-Τι κατέβασε τις άμυνες;

-Η ανάγκη.

-Σε τι;

-Στην επικοινωνία και στην επαφή. Κάποια στιγμή σκας να αντιστέκεσαι και καταλαβαίνεις ότι το μόνο πράγμα που μπορεί να τροφοδοτήσει αυτό το σκοτεινό πράγμα στο σκοτεινό σου θάλαμο είναι οι άλλοι. Τόσο απλά.

-Πως ήσασταν στα σκοτάδια σας;

-Μικρή ήμουνα αρκετή κυνική, μηδενίστρια, πολύ απόλυτη. Αλλά αυτό ήταν που με τροφοδοτούσε στην τέχνη μου. Ξέρετε τι; Θα σας δώσω μια εικόνα: Ήμουνα σαν ένα γατάκι που γλείφει τις πληγές του και ευχαριστιέται από το αίμα που γλείφει. Μία διαδικασία πολύ εσωστρεφής και πολύ κλειστή. Όταν είσαι μικρός έχουν μία γοητεία τα σκοτάδια, σε γοητεύει η άβυσσος και θέλεις να τα ζήσεις. Αν όμως μείνεις εκεί, νομίζω έχεις χάσει πολλά πράγματα απ τη ζωή. 

-Εσείς τι είχατε χάσει;

-Είχα χάσει τη δύναμη που σου γεννά η ευγνωμοσύνη απέναντι στη ζωή και στα πράγματα. Να έχεις ευγνωμοσύνη επειδή είσαι ζωντανός, επειδή είναι ωραία η μέρα, επειδή δεν έχεις καμιά αρρώστια ή επειδή ζεις καλύτερα από το μέσο όρο των ανθρώπων στον πλανήτη. Όλα αυτά τα θεωρείς δωρεάν, ότι τα δικαιούσαι ή ότι είναι αυτονόητα. Όταν όμως καταλάβεις λίγο υπαρξιακά που βρίσκεσαι και δεν είσαι μόνο το «εγώ» σου, τότε το κομμάτι της ευγνωμοσύνης φαρδαίνει μέσα σου. Αυτό δίνει χαρά- είναι η χαρά του να ζεις το παρόν και να υπάρχεις στην κάθε ημέρα σου.

-Τι κάνατε σήμερα;

-Τίποτα. Έπινα τον καφέ μου και περίμενα εσάς. Γενικότερα, όταν έχω τις παραστάσεις μου το βράδυ, θέλω να κάνω λίγα πράγματα. Ειδικά στην τωρινή, επειδή είναι μία δύσκολη παράσταση, προσπαθώ να φυλάγομαι. Κάνω το μίνιμουμ ώστε να κρατώ όλη μου την ενέργεια για το βράδυ. Κάνω απλά πράγματα: Παίρνω το σκυλί μου βόλτα στο Λυκαβηττό, πηγαίνω σε μία φίλη μου για να φάω. Τέτοια. Καθημερινά.

-Σαν αθλήτρια λειτουργείτε στο θέατρο.

-Δεν γίνεται αλλιώς και αυτό είναι το κουραστικό. Στην πραγματικότητα, όσο παίζεις ανήκεις εκεί και πουθενά αλλού. Ανήκεις εκεί ολοκληρωτικά.

-Πως αισθάνεστε όταν ανεβαίνετε πάνω στη σκηνή;

-Δέος. Είναι κάτι που δεν έχει φύγει με τα χρόνια αλλά-αντίθετα-έχει αυξηθεί. Δεν είναι άνετη διαδικασία για μένα. Κάθε φορά αισθάνομαι σαν να καβαλάω ένα τρένο που φεύγει.

-Εκτροχιάστηκε ποτέ;

-Όχι, αλλά πολλές φορές είναι στα όρια. Είναι ένα τρένο ταχείας που προχωράει με κομμένη την ανάσα, όχι χαλαρά. 

-Πιστεύετε στην καλοσύνη των ξένων;

-Πιστεύω ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε έναν πυρήνα καλοσύνης μέσα μας, αλλά λίγοι τον ενεργοποιούν στην πραγματικότητα.

-Οι άλλοι γιατί δεν τον ενεργοποιούν;

-Είμαστε ζούγκλα. Η ζωή που ζούμε είναι μία ζούγκλα, υπάρχει πάρα πολύ το αίτημα της επιβίωσης και του «ο σώζων εαυτόν σωθήτω» και αυτό δεν αφήνει περιθώρια για να είσαι καλός με τους άλλους, είσαι πολύ απασχολημένος για το πώς θα επιβιώσεις εσύ-ως άτομο ή ως οικογένεια. 

-Και οι καλοί πως γίνονται καλοί;

-Για να ενεργοποιήσεις τον δικό σου πυρήνα καλοσύνης θα πρέπει να έχεις πατώσει πολύ, να έχεις ευγένεια ψυχής ή να διαθέτεις σοφία. Μόνο τότε ανοίγει αυτό το κλειστό πράγμα προς την καλοσύνη σε ανθρώπους που δεν βρίσκονται στο άμεσο ενδιαφέρον σου ή στο περιβάλλον σου.

-Όταν ανοιγόμαστε πολύ στους άλλους δεν χάνουμε τον εαυτό μας;

-Αυτό δεν είναι κακό. Όταν κάνεις αυτό το βήμα θα ανακαλύψεις άλλες πλευρές του εαυτού σου, πολύ πιο ωραίες, πράγματα που δεν ξέρεις.

-Σας συνέβη να βρείτε έναν καινούργιο δικό σας εαυτό;

-Ναι, αλλά όχι θεαματικά. Κομματάκι κομματάκι συνέβη αυτό, μέσα στα χρόνια. Άλλα χάνω και άλλα βρίσκω. Σαν ένα παζλ που συντίθεται πολύ σιγά, με μυστήριο και με κόπο. Φτιάχνεται μια εικόνα που ούτε εσύ δεν ξέρεις πως θα βγει.

-Τι χάσατε τελευταία;

-Ένα κομμάτι από τον παρορμητισμό μου. Το έχασα, αλλά είμαι σίγουρη ότι το έχασα για να το ξαναβρώ πιο δίκαια. Καμιά φορά οι επιθυμίες μας μας δημιουργούν μία αίσθηση παντοδυναμίας πως ό,τι επιθυμήσεις πρέπει να γίνει. Και όταν φας κάποιο τράκο γίνεσαι πιο σοφός, δεν χάνεις τον παρορμητισμό σου αλλά τον φυλάς εκεί που καταλαβαίνεις ότι θα βγάλει καρπούς.

-Ποια είναι η μεγαλύτερη γνώση της ζωής σας;

-Ότι δεν είμαστε και το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή.

-Τι είναι σημαντικό στη ζωή σας;

-Όσο μεγαλώνω προχωράω λεπταίνοντας την ψυχή μου. Να καλλιεργείται και να εξευγενίζεται η ψυχή. Την πορεία που έχουμε μέχρι το τέλος την βλέπω σαν μία διαδρομή στην οποία θεωρώ ότι αυτό οφείλουμε να κάνουμε: Η ψυχή πρέπει να ελαφραίνει. 

-Γεννιόμαστε σκληροί;

-Γινόμαστε.

-Τα παιδιά είναι σκληρά…

-Είναι σκληρά αλλά είναι και αθώα, η σκληρότητά τους πηγάζει από άγνοια. Έπειτα τους βάζουμε μέσα στην κρεατομηχανή και γίνονται «κοινωνικά όντα», χάνουν αυτή τη χάρη.

-Είστε ευχαριστημένη με τη ζωή σας;

-Είμαι ευγνώμων.

-Πως ξυπνάτε τα πρωινά;

-Άλλες φορές με αισιοδοξία, κάποιες άλλες δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου. Πάντως οι στιγμές που ξυπνάω με χαρά, έχουν αυξηθεί. 

-Τι σας επαναφέρει στην αισιοδοξία όταν δεν μπορείτε να πάρετε τα πόδια σας;

-Το οτιδήποτε. Ένα τσακ και χαίρομαι! Μου αρκεί ένα τσακ για να φυσήξει πάλι το πανί, να μην είμαι γκρινιάρα. 

-Ήσασταν γκρινιάρα παλιά;

-Βεβαίως. Όταν νόμιζα ότι είμαι το κέντρο του κόσμου και πως η ζωή πρέπει να μου δώσει αυτό που μου χρωστάει.

-Η τέχνη είναι η ψευδαίσθηση της αθανασίας;

-Είναι η νοσταλγία για μία απόλυτη αλήθεια την οποία όμως δεν τη ζούμε στη ζωή.

-Αλλά;

-Την ονειρευόμαστε.

-Δεν μπορούμε να ζήσουμε την απόλυτη αλήθεια;

-Όχι. Όπως ούτε και την απόλυτη ευτυχία-όλα είναι σχετικά. Απ τη στιγμή που πεθαίνουμε, όλα υπόκεινται στη φθορά, αν και μέσα μας υπάρχει η λαχτάρα για το απόλυτο. 

-Δεν μπορεί. Θα υπάρχουν και στιγμές απόλυτης ευτυχίας.

-Αυτές διαρκούν ένα δευτερόλεπτο, είναι σαν φλασάκια ευτυχίας. Δεν έχουν κάποια συνοχή, είναι στιγμούλες. Σαν να ανοίγει ξαφνικά μία σχισμή και μας κάνει να αισθανόμαστε τι σημαίνει το απόλυτο μέγεθος. 

-Γιατί γίνατε ηθοποιός;

-Επειδή δεν μπορούσα να κάνω οτιδήποτε άλλο. Ήταν αυτό που έπρεπε να κάνω, αλλά εκ των υστέρων το κατάλαβα. Και κάποια άλλη δουλειά να έκανα, θα είχε και πάλι σχέση με την τέχνη και τα καλλιτεχνικά.

-Για ποιο λόγο δεν κάνετε τηλεόραση;

-Έχω κάνει τρεις φορές μέσα στα τριάντα χρόνια που κάνω θέατρο, αλλά δεν μπορώ. Δεν αντέχω αυτούς τους ρυθμούς. Οι ρυθμοί της τηλεόρασης είναι πάρα πολύ κουραστικοί. Νομίζω πως αν είχα γίνει γνωστή απ την τηλεόραση-στο εύρος που γίνεσαι γνωστός μέσα απ αυτήν, που σε φωνάζουν με το μικρό σου όνομα στο δρόμο-θα είχα φρικάρει. Δεν είναι καθόλου του τύπου μου αυτό το πράγμα. Τώρα είναι ελεγχόμενη η δημοσιότητα που έχω, με ξέρουν ας πούμε οι θεατρόφιλοι. Σε άλλους αρέσει η δημοσιότητα, εμένα όμως θα με τρόμαζε φοβερά. Θέλω να παίζω στο θέατρο και μόλις κατεβαίνω να γίνομαι αόρατη, να τελειώνει εκεί η έκθεση και η δημοσιότητα. 

-Πότε ανακαλύψατε το ταλέντο σας;

-Ούτε και τώρα το έχω ανακαλύψει. Είναι ένα καύσιμο το οποίο βάζω πάνω στις πρόβες για να με προχωρήσει. Δεν ξέρω αν αυτό λέγεται «ταλέντο».

-Υπάρχει κάτι που λείπει απ τη ζωή σας;

-Τώρα μου λείπει η εξοχή. Να έχω μπροστά μου πολλές μέρες που να μην κάνω τίποτα, να μην πρέπει να φυλάγομαι όλη τη μέρα για να πάω το βράδυ στην παράσταση. Σου λείπει πάντα αυτό που δεν έχεις. Παρόλα αυτά είμαι πολύ χαρούμενη που κάνω ένα ρόλο που μου αρέσει, σε ένα θέατρο που μου αρέσει, με τις συνθήκες που εγώ θέλω. 

-Σε ποιο μέρος σας αρέσει να ταξιδεύετε;

-Στη Νίσυρο. Εκεί θέλω να μην κάνω τίποτα, να κολυμπάω και να κυλάει η μέρα χωρίς να πρέπει να σχεδιάζω τίποτα.

-Ποια χρώματα σας αρέσουν;

-Μου αρέσει το λουλακί, το χρώμα του ουρανού...

-Δεν σας λείπει που δεν αποκτήσατε δικά σας παιδιά;

-Αυτό δεν ήταν μέσα στην προσωπική μου πορεία. Αν είχα αυτή την ανάγκη θα το είχα κάνει. Αλλά εκτιμώ πάρα πολύ αυτούς που έχουν παιδιά. Δεν είναι ότι δεν ήθελα, απλώς συνέβη. Σαν μοίρα. Αυτό το έχω αποδεκτεί και ίσως γι αυτό το λόγο δεν έχω μεμψιμοιρίες.

-Αγαπάτε πολύ τα ζώα;

-Όχι όλα τα ζώα. Όπως ούτε και όλα τα παιδιά. Θα αγαπήσω ένα παιδί, όπως τον ανιψιό μου, αλλά τον αγαπάω προσωπικά. Θα αγαπήσω ένα σκυλί, όχι όλα τα σκυλιά του κόσμου, δεν είμαι ζωόφιλη. 

-Τι ονειρεύεστε για τη ζωή σας;

-Να μπορώ να ζω τις στιγμές με μεγαλύτερη πληρότητα, συνειδητότητα και με ανοιχτό τρόπο. Να μπορώ να είμαι παρούσα στη ζωή μέχρι τέλους.

-Υπήρξατε απούσα στη ζωή;

-Πάρα πολύ… Ήταν μία δυσκολία την οποία ακούμπησα στην τέχνη. Σε εμένα πάνε μαζί η ζωή και η τέχνη, το ένα μ έχει βοηθήσει πολύ στο άλλο. 

-Δώστε μου μία ωραία εικόνα που έχετε ζήσει…

-Θα σας πω κάτι που μου συνέβη προχτές και μου έκανε τρομερή εντύπωση. Ήμουνα στη Σοφοκλέους και είδα μία γιαγιούλα στο δρόμο απ αυτές που πουλάνε λεβάντες και μικροπράγματα, τις πολύ φτωχές γυναίκες. Καθώς μάζευε τα χρήματα απ την ποδιά της της πέσανε μερικά λεφτά κάτω. Δίπλα της ήταν ένα πρεζόνι που έσκυψε και τη βοηθούσε να τα μαζέψει. Αυτή όμως του τα δωσε, του είπε «πάρτα, παιδί μου, δεν πειράζει», του τα χάρισε...

-Η καλοσύνη των ξένων που λέγαμε προηγουμένως.

-Ξέρετε, αυτή η συνενοχή δύο πολύ απλών και ταπεινών ανθρώπων με συγκίνησε πάρα πολύ. Την βρήκα πολύ ανθρώπινή. Είναι αυτό που δεν έχουμε εμείς μέσα στην κοινωνικότητά μας: Η καλοσύνη δύο «τελευταίων» πλασμάτων.

-Ποια είναι η μεγαλύτερη αδυναμία σας;

-Η τεμπελιά μου. Το να χαζεύω. Έχω μία ροπή σ αυτό. Αν με αφήσεις στον καναπέ μπορεί και να πάρω το σχήμα του.

-Όταν χαζεύετε τι σκέφτεστε;

-Τίποτα. Περνάνε οι σκέψεις σαν γλάροι.

-Πείτε μου ένα ποίημα που σας αρέσει, να κλείσουμε με αυτό τον τρόπο την κουβέντα μας…

-Ένα του Καρυωτάκη θα σας πω: «Είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες». Πολλές φορές το νιώθω αυτό…

Δημοσίευση στον "Φιλελεύθερο" της Κύπρου (ένθετο "Υστερόγραφο") τον Φεβρουάριο του 2009, όταν η Όλια πρωταγωνιστούσε στην παράσταση "Λεωφορείον ο Πόθος".