-Φτάσατε ποτέ κοντά στο θάνατο;
-Πολύ πρόσφατα, τέλη Οκτωβρίου. Τελείως ξαφνικά βρέθηκε ότι
είχα ανεύρυσμα στο κεφάλι και μάλιστα σε ένα δύσκολο σημείο μπροστά από το
οπτικό νεύρο. Δεν μπορούσα να κάνω τίποτε άλλο πέρα από το να αποδεκτώ μία
δύσκολη επέμβαση η οποία είχε αρκετό ρίσκο. Είχα δύο μέρες κενό προτού γίνει
αυτή η επέμβαση.
-Τι κάνατε αυτές τις δύο μέρες;
-Πήρα όλους τους φίλους μου και ζήτησα να έχω την αγάπη
τους. Πιστεύω ότι και αυτοί κατάλαβαν ότι ήταν ένας χαιρετισμός γιατί δεν ήξερα
τι θα συμβεί….Ήταν δύσκολο και επώδυνο. Το μετά επίσης ήταν δύσκολο γιατί για
ένα δίμηνο δεν είχα καμία βεβαιότητα ότι θα επανέλθω όπως ήμουνα.
-Πως ήσασταν αυτό το δίμηνο;
-…Μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Έπαιρνα και πολύ μεγάλες
δόσεις κορτιζόνης και μου δημιούργησαν θα έλεγα μάλλον ψυχολογικά προβλήματα
πέρα από τα σωματικά. Μετά είπα εντάξει, συνέβη αυτό, ας δούμε ποια θα ήταν η
καλή του πλευρά.
-Και ποια ήταν;
-Θέλω να πιστεύω μία βελτίωση του εαυτού μου. Αν έγινε κάτι,
θα έγινε για καλό σκοπό. Θέλω να κρατάω μία αισιόδοξη οπτική. Βέβαια όποιος
έχει περάσει αντίστοιχες καταστάσεις ξέρει ότι μετά δεν θα είναι ποτέ ο ίδιος.
Μπορεί να γίνει πιο σκληρός, πιο αρπακτικός και να θέλει να αρπάξει απ τη ζωή
ό,τι δεν είχε ως εκείνη την ώρα.
-Εσείς πως γίνατε;
-Νομίζω έγινα πιο γενναιόδωρη με τους ανθρώπους. Αγαπώ πολύ
περισσότερο και εκτιμώ τους δικούς μου που μου συμπαραστάθηκαν με έναν τρόπο
συγκλονιστικό.
-Σήμερα πως είστε;
-Προσπαθώ να κοντρολάρω αυτόν τον παρορμητικό χαρακτήρα
διότι δεν βοηθάει να είμαι όπως ήμουνα πριν και να απολαμβάνω τις μικρές
καθημερινές χαρές. Θα ήθελα πολύ να ξαναγράψω αλλά για την ώρα δεν είμαι σε
αυτή την διάθεση γιατί για να βγάλω πέρα όλο αυτό το λούκι αποστασιοποιήθηκα,
αλλά όταν κανείς είναι αποστασιοποιημένος δεν είναι ευαισθητοποιημένος.
Ενδεχομένως να περνάνε τα θέματα από μπροστά μου και εγώ να μην τα παίρνω
είδηση. Έχω κάτι υπόλοιπα ακόμα, αλλά θέλω να πιστεύω ότι μόλις κάνω άλλη μία
εξέταση που εκκρεμεί, μετά θα μπορώ να στρώσω.
-Κι αν- ω μη γένοιτο- δεν στρώσετε;
-…Και με αυτά που έχω κάνει είμαι ευχαριστημένη. Αυτή είναι
μία σοφία που έρχεται μετά από τέτοιες ιστορίες.
-Δεν είναι δυστυχία για έναν συγγραφέα να ξέρει ότι δεν
μπορεί να ξαναγράψει;
-Κανένας συγγραφέας όταν τελειώνει ένα βιβλίο δεν ξέρει να
θα ξαναγράψει, αυτή η βεβαιότητα δεν υπάρχει σ εμάς… Εάν το πιστέψω και το
αποδεχτώ ότι δε θα ξαναγράψω θα είμαι δυστυχής, αλλά πάλι θα προσπαθήσω να το
καταπολεμήσω γιατί δεν θέλω να περάσω την υπόλοιπη μου ζωή ως μία δυστυχισμένη.
-Τι είναι ευτυχία, κυρία Φακίνου;
-Να είσαι ευχαριστημένος με τον εαυτό σου, να έχεις μία
εσωτερική αρμονία και ισορροπία. Μπορεί να έχεις λίγα πράγματα στη ζωή σου και
να είσαι ευχαριστημένος και να έχεις πολλά και να μην είσαι. Αυτή η περιπέτεια
με έκανε να συνειδητοποιήσω ακόμη περισσότερο μερικά πράγματα.
-Φοβάστε;
-Μιλάς με την μεγαλύτερη φοβιτσιάρα του λεκανοπεδίου.
-Είναι καλύτερα να έχεις μια άθλια ζωή παρά ένα ωραίο
θάνατο;
-Οπωσδήποτε. Διότι μία άθλια ζωή είναι ζωή. Όσο άθλια κι αν
είναι αυτή η ζωή αποκλείεται να μην έχει ωραίες στιγμές. Οι άνθρωποι γιατί
ζούμε; Για τις ωραίες στιγμές. Όλη μας η ζωή, όλος μας ο βίος δεν είναι
ανθόσπαρτος. Βασικά είναι δυστυχής με ωραίες στιγμές. Αυτές οι στιγμές μας
κρατάνε και μας δίνουν κουράγιο να συνεχίσουμε αλλιώς θα χαμε όλοι
αυτοκτονήσει.
-Πως μετατρέπετε τις δυστυχισμένες στιγμές σε ευτυχία;
-Αφήνομαι για ένα διάστημα στη δυστυχία μου διότι δεν έχω το
σθένος να βγω από το βυθό και να ανέβω. Μετά καταλαβαίνω ότι δεν μπορώ να μένω
συνέχεια κάτω, δεν είναι φυσικό. Ύστερα
μαζεύω τα κουράγια μου και ανεβαίνω αργά με τον κίνδυνο όμως της αποσυμπίεσης.
Από τη δυστυχία δεν μπορείς να βγεις ξαφνικά στον αφρό και να είσαι ευτυχής
εκτός και αν είσαι ψυχοπαθής. Αυτό γίνεται σιγά σιγά.
-Τα εσωτερικά δάκρυα είναι τα πιο επικίνδυνα;
-Είναι πολύ επικίνδυνα γιατί μουλιάζουν το μέσα μας. Μόνο
όταν βγουν θα στεγνώσουν. Αυτό που κρατάς μέσα σου και το δουλεύεις του δίνεις
όγκο και αυτός ο όγκος μπορεί να γίνει πολύ μεγάλος και να σε φάει. Απ την άλλη
δεν μπορούμε να τα βγάλουμε όλα γιατί θα κάνουμε κάποιους άλλους
δυστυχισμένους. Αν όλοι θεωρούσαμε ότι επιλογή μας ήτανε μόνο η προσωπική
μας ευτυχία και τα βγάζαμε όλα στη φόρα
είναι βέβαιο ότι κάποιοι άλλοι θα γίνονταν δυστυχείς.
-Παλιά δεν τα λέγατε κι εσείς όλα χύμα;
-Ακατέργαστα. Και τώρα τα λέω, αλλά τα λέω στρογγυλά.
-Ονειρευτήκατε ποτέ να γεράσετε;
-Πάντα ονειρευόμουνα να γεράσω...
-Για ποιο λόγο;
-Γιατί πάντα πίστευα ότι αν κανείς γεράσει χωρίς αρρώστιες
καταλαγιάζουν τα πάθη.
-Ποια ήταν τα πάθη σας;
-Α, είναι πάρα πολλά. Είμαι απ τους ανθρώπους που
παθιάζονται με οτιδήποτε: Στις φιλίες, στις σχέσεις, στα βιβλία, στο φαγητό,
στη μαγειρική, στα κεντήματα. Τίποτε δεν κάνω χωρίς πάθος. Ακόμη και μία
σπανακόπιτα να φτιάξω ή ένα κέικ, θα τα κάνω με πάθος. Όσες φορές έτυχε να κάνω
απλά πράγματα με μία συνηθισμένη δόση ενθουσιασμού το αποτέλεσμα δεν με ικανοποιούσε.
Όταν όλα αυτά καταλαγιάσουν ηρεμεί ο άνθρωπος, γι αυτό και αυτό που πραγματικά
επιθυμούσα δεν ήταν να γεράσω, ήταν να ηρεμήσω.
-Τι σας αναστάτωνε;
-Ο παρορμητικός μου χαρακτήρας. Θύμωνα εύκολα, όταν ήμουν
πιο νέα εξέφραζα το θυμό μου αλλά μετά μετάνιωνα και ζητούσα συγνώμη. Είχα μία
διαρκή αμφιθυμία.
-Ήταν επικίνδυνα τα πάθη σας;
-Τα πάθη γενικώς είναι επικίνδυνα και μπορεί να σε οδηγήσουν
σε ακραίες καταστάσεις. Εγώ απεχθάνομαι τις ακραίες καταστάσεις αλλά τις ζούσα.
Χωρίς το πάθος η «Ντενεκεδούπολη» δεν θα είχε γίνει. Ποιος λογικός άνθρωπος θα
έκανε θέατρο με ντενεκεδάκια; Ο πατέρας μου μου είχε πει τότε «Θα βγεις με το
όνομά σου κόρη μου; Δεν ντρέπεσαι;». Εγώ όμως δεν φοβόμουνα.
-Είστε θαρραλέα;
-Είμαι απ τη φύση μου δειλός άνθρωπος αλλά κάνω παράτολμα
πράγματα και αυτό μου δημιουργεί ένα πρόβλημα εσωτερικά.
-Αυτή ήταν η ισορροπία του χαρακτήρα σας;
-Δεν νομίζω ότι είμαι και πολύ ισορροπημένη, κανένας
ισορροπημένος άνθρωπος δεν γράφει.
-Τι κάνουν οι ισορροπημένοι άνθρωποι;
-Βιώνουν την ευτυχία τους, βιώνουν τη ζωή τους, απολαμβάνουν
αυτό που έχουν.
-Αυτό που δεν ζούσατε το γράφατε;
-Δεν νομίζω. Ήταν διάφορες έμμονες ιδέες αυτές που έβγαιναν
τελικά στα βιβλία.
-Θα προτιμούσατε να μην γράφατε;
-Επ ουδενί. Πέρασα στη λογοτεχνία μέσω των εικαστικών γιατί ζωγράφιζα
μικρή και πίστευα ότι αυτός ήταν ο τρόπος της έκφρασής μου. Στις γραφικές
τέχνες δούλεψα 6-7 χρόνια και παράλληλα τέλειωσα και τη σχολή ξεναγών ενώ
ξεκίνησα ξεναγήσεις γιατί έπρεπε να μαζέψω τα χρήματα για τη σχολή Δοξιάδη.
-Τι σας στέρησε η συγγραφή;
-Μου πρόσθεσε θα έλεγα. Πρώτα πρώτα διότι παλεύεις με αυτές
τις εσωτερικές ανησυχίες, με αυτά τα οράματα που έχεις και που προσπαθείς να τα
αποδώσεις. Όλο αυτό πέρα από μία αυτογνωσία είναι και μία απελευθέρωση: Είναι
σαν να ανοίγεις σιγά σιγά τη βαλβίδα για να μην σκάσει η χύτρα. Βγάζοντας
μεταμφιεσμένη κάποια πράγματα που με πληγώνανε, παρηγορούσα τον εαυτό μου. Η
συγγραφή δεν θεραπεύει διότι αν θεράπευε δεν θα ξανάγραφες.
-Σε τι σας παρηγορούσε;
-Σε μία έλλειψη ελευθερίας που είχα.
-Τι σας προκαλούσε αυτή την έλλειψη ελευθέριας;
-Ως ένα σημείο μου την προκαλούσε οι υποχρεώσεις που είχα
μέσα στην οικογένεια, αλλά αυτή τη στιγμή δεν θα μπορούσα να σκεφτώ τη ζωή μου
χωρίς τον άντρα μου και τα παιδιά μου. Με ικανοποιεί ιδιαίτερα τα ότι μεγάλωσα
δύο φυσιολογικά παιδιά που δεν ήξεραν- για μεγάλο χρονικό διάστημα- ότι η
μητέρα τους έγραφε. Το βιβλίο ήταν κάτι μυστικό. Έγραφα όταν ήταν στο σχολείο,
το δίπλωνα, δεν έβλεπαν τίποτε. Δεν ήμουνα- για παράδειγμα- μία μοδίστρα να
βλέπουν τα ρούχα στις κούκλες ή τον κόσμο να πηγαινοέρχεται. Όταν ρωτούσαν τα
παιδιά μου τι δουλειά κάνει η μαμά τους έλεγαν «κάνει κέικ και πλέκει». Αυτό
βλέπανε.
-Τι σημαίνει «φυσιολογικό παιδί»;
-Σημαίνει ένα παιδί που μπορεί να κάνει τις επιλογές του.
-Και φυσιολογικός γονιός;
-Φυσιολογικός γονιός είναι αυτός που άφηνε το παιδί να κάνει
τις επιλογές του... Εγώ έχω ένα γιο που είναι ένας από τους 5 καλύτερους djs της Αθήνας, κάνει
ιδιαίτερα πράγματα. Δεν σημαίνει ότι εγώ επικροτώ τις επιλογές του αλλά αυτός
είναι ένας ελεύθερος άνθρωπος να τις κάνει. Η κόρη μου αφού δούλεψε 6-7 χρόνια
στις εκδόσεις, έφυγε απ τη δουλειά, κάνει μεταφράσεις, και το Σεπτέμβριο θα
κυκλοφορήσει το πρώτο της βιβλίο. Την εκτιμώ και σέβομαι το κουράγιο και το
θάρρος της να βγει με το ίδιο επίθετο μαζί με μία μητέρα και έναν πατέρα που
έχουν το δρόμο τους στη λογοτεχνία. Ξέρω ότι δεν θα λείψουν οι κακοπροαίρετοι
αλλά θέλω να πιστεύω ότι θα βρεθούν και δίκαιοι άνθρωποι.
-Έχετε πάει ποτέ σε club που παίζει μουσική ο γιος σας;
-Όχι. Θα το ήθελα, αλλά ξέρω ότι θα τον φέρω σε δύσκολη
θέση, δεν θα νιώθει άνετα αν ξέρει ότι είναι η μάνα του εκεί.
-Αν δεν ήσασταν συγγραφέας τι δουλειά θα θέλατε να κάνατε;
-Θα θελα να ασχολούμουν με τη μικροβιολογία, να έκανα
έρευνα. Μπορεί να ακούγεται παράλογο αλλά δεν είναι πολύ άσχετο. Η παρατήρηση
και η φαντασία θα με βοηθούσαν, μπορεί να είχα γίνει πολύ καλή ερευνήτρια. Δεν
θα θελα να γίνω γιατρός, για παράδειγμα, γιατί ξέρω ότι δεν θα μπορούσα να
θεραπεύω όλους τους ανθρώπους. Όσους απ αυτούς δεν θα κατάφερνα να τους
θεραπεύω θα τους είχα πολύ μεγάλο βάρος μέσα μου... Προχτές είχα γενέθλια και,
ξέρεις, ήταν ιδιαίτερα γενέθλια. Θα μπορούσα να μην είχα γιορτάσει αυτά τα
γενέθλια, και το ήξερα. Πήρα λοιπόν τηλέφωνο τους γιατρούς μου να τους πω ότι
«ξέρεις έχω γενέθλια σήμερα, και στα χρωστάω!». Έκανα ένα συνεταιρισμό ζωής
μαζί τους.
-Πως γιορτάσατε τα γενέθλιά σας;
-Έκανα ένα ωραίο φαΐ και ένα ωραίο γλυκό.
-Τι γλυκό;
-Α, ένα με ελάχιστα λιπαρά: Ζελέ με γιαούρτι.
-Ποιο ήταν το ωραιότερο δώρο;
-Με θυμήθηκαν και μου τηλεφώνησαν πάρα πολλοί άνθρωποι,
διότι κι αυτοί είχαν συνείδηση ότι αυτά ήτανε κάποια άλλα γενέθλια. Είμαι 62
χρόνων και θα μπορούσα να έχω φύγει απ τη ζωή για άλλους λόγους. Εκατομμύρια
άνθρωποι δεν έχουν φτάσει τα 62, εμένα όμως μου δόθηκε αυτό το δώρο. Ήρθε ο
αρχάγγελος, με χάιδεψε, με μύρισε, με φίλησε αλλά δεν με πήρε. Είναι δώρο όλο
αυτό και ως δώρο θέλω να το αξιοποιήσω, να γίνω καλύτερος άνθρωπος, να εκτιμώ
περισσότερο, να βελτιώσω περισσότερο και τη δική μου ζωή και τη ζωή των άλλων
όσο γίνεται. Αν σου ακούγονται ιεραποστολικά αυτά δεν με νοιάζει, τα αισθάνομαι
απολύτως.
-Ποιο είναι το μεγαλύτερο σας όνειρο;
-Πολύ δύσκολη ερώτηση….Θέλω να δω τα παιδιά μου ευτυχισμένα.
Είμαι μάνα και τα παιδιά μου είναι η πρώτη προτεραιότητα.
-Όταν κάνετε «ταμείο» στη ζωή σας, τι βγαίνει;
-Κάνω τακτικά «ταμείο». Θεωρώ ότι έχω χάσει μερικά πράγματα
αλλά τα έχασα απολύτως συνειδητά και από επιλογή. Όταν έβαλα στη ζυγαριά
κάποιες επιθυμίες και τι θα έφερναν αυτές οι επιθυμίες εκεί στερήθηκα κάποια
πράγματα, αλλά θεωρώ ότι το κέρδος ήτανε πολλαπλό. Μπορεί κανείς να στερείται
μερικές επιθυμίες του ή οι επιλογές του να τον πληγώνουν καμιά φορά, αλλά
πρέπει κανείς να κοιτάει τι θα συνέβαινε αν είχε κάνει εκείνη την επιλογή. Δεν
είμαστε μόνοι μας σ αυτό τον κόσμο. Όταν έχεις επιλέξει -για παράδειγμα- έναν
σύντροφο, δεν θα κάνεις κάτι για να πληγώσεις αυτό τον άνθρωπο. Όπως λέει ο
Γονατάς, ο κήπος θέλει διαρκές πότισμα και περιποίηση. Αυτό είναι στάση ζωής…
Εγώ δεν είχα καλή σχέση με τους γονείς μου, με τον πατέρα μου ιδιαίτερα, και
έκανα επανάσταση με τις παντιέρες όλες ανοιχτές, είχα όμως την ευτυχία και τη
σοφία να αποκαταστήσω τη σχέση όταν μεγάλωσα αλλιώς θα είχα φοβερές τύψεις
σήμερα. Βρήκα τις δικαιολογίες που δεν μπορούσα να δω όταν ήμουνα μικρή. Ήθελα
να βρω τις δικαιολογίες και τις βρήκα.
-Ο κήπος τι φιλοδοξίες μπορεί να έχει;
-Α, ο κήπος είναι μεγάλη υπόθεση. Μεγάλωσα στην Κυψέλη, δεν
είχα χώμα αλλά είχα γλάστρες Θυμάμαι όταν δούλευα στο «Μίκυ Μάους» όλοι είχαμε
επιλέξει τον αγαπημένο μας ήρωα. Εμένα η αγαπημένη μου ήταν η γιαγιά Ντάκ γιατί
ήθελα ένα αγρόκτημα όπως είχε αυτή... Μπορείς να έχεις 5 γλάστρες και να έχεις
αίσθηση κήπου, διότι όλα αυτά θέλουν φροντίδα` ο κήπος είναι μία μεταφορά της
ζωής: Για να έχεις πρέπει να φροντίζεις. Δεν μπορείς να πάρεις έναν κάκτο και
να τον βάλεις σε ένα σκοτεινό παράθυρο, ο κάκτος θα πεθάνει.
Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2007, στο "Υ.Γ" του "Φιλελευθέρου". Η συγκεκριμένη συνέντευξη δόθηκε με αφορμή το βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου που είχε τότε εκδοθεί, το «Φιλοδοξίες
κήπου», από τις εκδόσεις Καστανιώτη.
