Οκτώ μυθιστορήματα δεν είναι πολλά. Ούτε και λίγα. Είναι όμως ικανά για να κατατάξουν μία συγγραφέα ανάμεσα στις πιο αγαπητές, ευπώλητες και ποιητικές- χωρίς να χάνει ίχνος από την μεγάλη λογοτεχνική της αξία- Ελληνίδες συγγραφείς. Αυτό, δηλαδή, που συμβαίνει με τη Σώτη Τριανταφύλλου.Η Σώτη μου έμαθε ότι ένα αποτυχημένο Σάββατο βράδυ μπορεί να γίνει η αιτία να συμβούν χιλιάδες θαύματα μέσα στην καρδιά- μικρές στιγμές που δεν θα μπορούσες ποτέ να φανταστείς ότι είναι τόσο πολύ φωτοβόλες, τόσο ικανές να για να δώσουν χρώμα στο μαύρο- ότι η συγχώρεση είναι το παν (πρώτα για τη γαλήνη των δικών μας κυττάρων και ύστερα των ξένων), ότι η καλοσύνη είναι το υπέρτατο αγαθό, η πυξίδα μας, ακόμη και αν κάποια στιγμή μας πληγώσει θανάσιμα : Σαν μαθηματική πράξη μοιάζει, το καλό επιστρέφει σ εμάς, το κακό στην πηγή του- σε αυτόν που φυσάει εκδικητικά τα κύματα, σε μορφή τσουνάμι. Με τη Σώτη, λοιπόν, δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός, ούτε έχω τη δικαιοδοσία να κρίνω τα βιβλία της- είμαι σαν πολλούς άλλους, φανατικός της αναγνώστης, άρα εκ προοιμίου πάσχω από υποκειμενικότητα- κάθε της καινούργιο βιβλίο, είναι γεγονός γέννησης. Δεν είναι η διάχυτη αγάπη στις σελίδες που γράφει (η ουσιαστική, όχι η αστεία και εμπορική που χρησιμοποιούν πολλοί «συνάδελφοί» της συγγραφείς), δεν είναι ο συνυφασμός της ζωής, της χαράς, της αισιοδοξίας, ενός πικρού χαμόγελου, με τον σπαραγμό, τη μελαγχολία, τη λύπη- ποτέ το ανούσιο κλάμα που θυμώνει ή φωνάζει για το φαιδρό «άδικο»-, είναι κάτι άλλο: Η μαγική στιγμή που ανακαλύπτεις ότι η Σώτη μιλάει για τον εαυτό της στα βιβλία της- εντελώς προσωπικά- χωρίς ίχνος όμως αποκάλυψης, έστω μίας μικρής λεπτομέρειας, της δικής της προσωπικής της ζωής. Σαν κάτι το μαγικό που, τελικά, συμβαίνει. Στο πρόσφατο βιβλίο της, στις τελευταίες σελίδες του, το καταλαβαίνεις: Δεν ανέφερε τίποτα για την ίδια, αλλά, τα είπε όλα. «Πάντα πίστευα ότι η φιλία είναι σπουδαιότερη και πιο ανθεκτική από τον έρωτα` πως η φιλία είναι κατακόρυφη, ενώ ο έρωτας είναι οριζόντιος. Κι αυτό μολονότι “πέφτεις μέσα στον έρωτα” όπως πέφτεις με το κεφάλι σ ένα πηγάδι» («λίγο από το αίμα σου», σελίδα 376), και αλλού: «Η ευτυχία γλίστρησε μέσα από τα χέρια μας` ή σκοντάψαμε πάνω της και την προσπεράσαμε με μια δρασκελιά. Κι όμως, ό,τι κι αν διαδέχτηκε όλα τούτα μου φαίνεται σχεδόν συναρπαστικό: Θα υπάρχουν πάντα ωραίες και τραγικές ιστορίες για να διηγηθεί κανείς` οι περισσότερες απ αυτές θα είναι αληθινές` από μια άποψη, δυστυχώς για μας` δυστυχώς και για όσους δεν βρίσκονται ανάμεσά μας». Η Σώτη είναι κάτι συγγενικό σου, ένας δικός σου άνθρωπος, ένα «αέρινο» πλάσμα με μυστικά καλά κρυμμένα στο συρτάρι που, αν ανοίξει, μπορεί να βγουν τραύματα- ας μην υπάρξει ο κίνδυνος ενός επιδερμικού μελό. Αυτή, ξέρει…-Αν ο Ευγένιος, ο ήρωας του τελευταίου σου βιβλίου, προσευχόταν για κάτι, θα ζητούσε να μη γίνει ποτέ άνθρωπος χωρίς ερωτηματικά. Το ίδιο θα ζητούσες κι εσύ (σε μια υποθετική «προσευχή»);
-Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να το ζητήσω. Παρόλο που προχωρώ έχοντας ορισμένες βεβαιότητες, αμφιβάλλω για την ορθότητα της κάθε μου πράξης. Μετανιώνω σχεδόν για όλα. Ό,τι κάνουμε εμπεριέχει το αντίθετό του. Ό,τι δημιουργούμε εμπεριέχει την καταστροφή του. Ελάχιστες αποφάσεις μας είναι αναπόφευκτες...Όσο για τις ιδέες μας, είναι όλες διάτρητες. Όσα εκπληρώνουμε παραμένουν ημιτελή. Η ζωή είναι ένα πρόχειρο σχεδίασμα∙ το πρόβλημα έγκειται στο ότι δεν υπάρχει άλλη (ζωή) ώστε να τελειοποιήσουμε αυτό το σχεδίασμα ή για να σκαρώσουμε ένα άλλο.
-Συμφωνείς ότι η νεανική ηλικία είναι η εποχή των μεγάλων ναυαγίων; Ποια ήταν τα δικά σου;
-Τίποτα δεν ήταν όπως θα έπρεπε ή θα μπορούσε να είναι. Κανείς δεν με βοήθησε στο παραμικρό∙ αντιθέτως, συνάντησα πολλά εμπόδια και αντιξοότητες. Χρειάστηκε να επινοήσω από την αρχή τον εαυτό μου. Στον σύγχρονο κόσμο η νεανική ηλικία έχει υπερτιμηθεί∙ οι άνθρωποι δεν μαθαίνουν πώς να ζουν ελεύθεροι και ευτυχισμένοι∙ κι όμως, όταν η νιότη περνάει τη μυθοποιούν. Λένε, νοσταλγικά, «τον παλιό, καλό καιρό...» Παλιός, καλός καιρός δεν υπάρχει: όταν είμαστε νέοι αντιμετωπίζουμε τρομερές απογοητεύσεις και αλλεπάλληλες καταστροφές. Δεν ξέρουμε πού τελειώνει ο εαυτός μας και πού αρχίζει ο κόσμος. Διατελούμε εν συγχύσει, αμήχανοι.-Στην τελευταία μας συνέντευξη μού είχες πει ότι δεν βιαζόσουν καθόλου να «ωριμάσεις» και να «μεγαλώσεις». Παραμένεις «ανώριμη»;
-Ζω όπως ζούσα όταν ήμουν τριάντα ετών...όπως όταν ήμουν τριάντα πέντε...Δηλαδή ως ενήλικη, όχι όμως ως μεσήλικη. Δεν φέρω το βάρος της ηλικίας μου. Οι μεσήλικες με τρομάζουν∙ ο τρόπος της ζωής τους, οι σκέψεις τους, οι επιδιώξεις τους μού είναι ξένα. Δεν καταλαβαίνω τι λένε όπως δεν καταλάβαινα τι έλεγαν οι γονείς μου. Ακούω θόρυβο, όχι λόγια.-Τι έχασες «μεγαλώνοντας»; Τι κέρδισες;
-Είχα ύψος 1,73 και βάρος 52 κιλά. Το ύψος μου παραμένει το ίδιο, έχω όμως κερδίσει δύο κιλά. Κάθε μέρα χάνω κάτι και κερδίζω κάτι άλλο.
-Τι κέρδισες σήμερα;
-Έγραψα περίπου εξακόσιες λέξεις από το βιβλίο που ετοιμάζω....
-Αν έχανες τη μνήμη σου, τι δεν θα ήθελες να ξεχάσεις από όσα έχεις ζήσει;
-Τα συναισθήματα για μερικούς ανθρώπους∙ τις συγκινήσεις με μουσικές και αυτοκίνητα.
-Ποιο είναι το πιο ενδιαφέρον θέαμα που έχεις δει;
-Έχω παραβρεθεί σε σειρά ροκ συναυλιών... Μερικές απ’ αυτές είναι αξέχαστες...Καλοκαίρι στη Νέα Υόρκη...συναυλίες στις προκυμαίες...Θεσπέσιες μουσικές...Ο Paul Butterfield, o Van Morrison…οι Quicksilver…o Frank Zappa…ο Leon Russell…
-Αυτή τη διάχυτη καλοσύνη που έχεις στα βιβλία σου από πού την αντλείς; Σαν να μην γεννήθηκε ποτέ για σένα «κακός» άνθρωπος. Ή κακός ήρωας. Σαν να είναι όλοι άξιοι να αγαπηθούν ― κι ας έχουν δεκάδες ελαττώματα...
-Δεν υπάρχουν «κακοί» άνθρωποι, υπάρχουν αδύναμοι άνθρωποι. Επίσης, υπάρχουν άνθρωποι από τους οποίους λείπει η εξυπνάδα. Οι άνθρωποι δεν γεννιούνται ίσοι∙ θα έπρεπε τουλάχιστον να γεννιούνται με ίσες ευκαιρίες αλλά ούτε αυτό συμβαίνει. Η ανισότητα μπορεί να μας κάνει «κακούς»∙ εγκληματίες όπως τον Λούκας στη «Συγχώρεση»...Η θρησκοληψία μάς κάνει «κακούς»...η εξουσία...το χρήμα...Οι άνθρωποι φθείρονται από την ανατροφή τους...η οικογένεια είναι πηγή δεινών...η πίστη σε μια πατρίδα επίσης...
-Εκνευρίζεσαι ποτέ; Για ποιο λόγο ούρλιαξες τελευταία φορά από θυμό;
-Οι άνθρωποι σαν εμένα ― που εκφράζουν τη γνώμη τους παραβλέποντας τις συνέπειες ― δεν ουρλιάζουν. Δεν συσσωρεύουν οργή, την εξωτερικεύουν σε μικρές δόσεις. Εxpress your anger or you get cancer.-Ο κόσμος είναι τελικά όπως είμαστε εμείς οι ίδιοι; Όπως εμείς τον βλέπουμε; Αυτό, δηλαδή, που οι ίδιοι κουβαλάμε μέσα μας καθρεφτίζεται και στον κόσμο γύρω μας;
-Ο κόσμος είναι μια παγίδα με σκατά, αν έτσι νιώθουμε. Ή μια τσέπη γεμάτη θαύματα, όπου όλα μπορούν να συμβούν. Είναι ζήτημα βλέμματος, επιλογής και, κατά κάποιον τρόπο, και σκληρής προσπάθειας. Τίποτα δεν μας χαρίζεται, όλα πρέπει να τα κερδίσουμε. Όσα κερδίζουμε, τα αξίζουμε.-Σε τι πιστεύεις πολύ σήμερα (ιδέα, οντότητα, άνθρωπο, πράξη);
-Στο Ίντερνετ ως ευκαιρία δημοκρατίας.
-Τι σε κάνει να σηκώνεσαι κάθε πρωί από το κρεβάτι σου;
-Η προοπτική του γραψίματος μιας καλής σελίδας, η προσδοκία ωραίων γεγονότων...
-Ήσουνα πάντα φύση αισιόδοξη;
-Όχι. Ήμουν και είμαι φύση μελαγχολική που αντλεί δύναμη από τη μελαγχολία.-Στον έρωτα πιστεύεις ή έχει- κατά κάποιο τρόπο- απομυθοποιηθεί από το σύμπαν του μυαλού σου;
-Είμαι, θα μπορούσαμε να πούμε, survivor. “Love Will Tear Us Apart” έλεγαν οι Joy Division κι αυτό ενέχει κάποια αλήθεια, αλλά, ας μη δραματοποιούμε τα πράγματα... Οι περισσότεροι από μας, αφού κομματιαστούμε, συγκολλάμε τα κομματάκια και ξαναρχίζουμε...Η κάθε καινούργια συναρμολόγηση ενισχύει το συναισθηματικό μας σύστημα.
-«Έρωτας είναι ό,τι μπορεί να προδοθεί», Σώτη μου;
-Αν το συναίσθημα δεν κινδυνεύει από την «προδοσία», την εγκατάλειψη, την ευτέλεια, πρέπει να το ονομάσουμε διαφορετικά. Ο έρωτας είναι πολύ σπάνιος∙ δεν ταυτίζεται με αυτό που υποτίθεται ότι νιώθουν οι περισσότεροι άνθρωποι και το οποίο συχνά τούς οδηγεί στην αναπαραγωγή του είδους. Ο έρωτας δεν σχετίζεται με τους θεσμούς∙ είναι επαναστατικός.-Έχεις εξαρτηθεί ποτέ συναισθηματικά από ανθρώπους; Να είναι το μυαλό σου συνέχεια σφηνωμένο σε κάποιον άνθρωπο; Να έχεις «παραλύσει» από συναισθηματισμό και αγάπη;
-Εξυπακούεται. Όπως οι περισσότεροι από μας. Ωστόσο, όταν αυτή η στιγμή περνάει, τι ανακούφιση...Αναγέννηση...Συγκρότηση του διαλυμένου εαυτού...Βρίσκεις πάλι την αυτοτέλειά σου, την αξιοπρέπειά σου...
-Έχεις έμμονες ιδέες στα βιβλία σου;
-Μία είναι η έμμονη ιδέα: Πώς να είσαι ελεύθερος. Πώς να γονατίζεις εφτά φορές και να σηκώνεσαι οχτώ.-Γιατί είναι χρήσιμα τα βιβλία στη ζωή σου; Έχεις απορροφηθεί ποτέ τόσο πολύ από αυτά- σε κάποια περίοδο της ζωής σου- ώστε να ξεχάσεις την ίδια τη ζωή;
-Έχει συμβεί να ιδρυματοποιηθώ: να περνάω ολόκληρες εβδομάδες χωρίς καμιά άλλη έγνοια και ασχολία εκτός από τα βιβλία...Όταν αυτό τελειώνει, βγαίνω στο φως, αναζητώ καινούργιες συγκινήσεις...Αλλάζω δέρμα όπως τα ερπετά... Τα βιβλία μάς κάνουν να χάνουμε ανθρώπους∙ οι άνθρωποι είναι πιο σημαντικοί από τα βιβλία...
-Φοβήθηκες ποτέ θανάσιμα; Δείλιασες ποτέ με κάτι;
-Φοβάμαι τις αρρώστιες και τον θάνατο από βασανιστικές αρρώστιες.
-Πιστεύεις στο ταλέντο, ή όλα είναι θέμα παιδείας, καλλιέργειας, και πάρα πολύ μεγάλης δουλειάς;
-Το ταλέντο είναι ίσως γονιδιακό, αλλά δεν αρκεί. Χρειάζονται και τα υπόλοιπα που αναφέρεις αν θέλουμε να δημιουργήσουμε κάτι που να αξίζει.
-Τι μουσική ακούς αυτή την περίοδο στα I-pod σου, στις βόλτες σου στα Εξάρχεια;
-Amy Winehouse, Duffy, Until June, αλλά και παλιά, όπως πάντα∙ τον καινούργιο δίσκο της Emmylou Harris, Van Morrison…Ακούω πάντα ροκ, οι μουσικές μου προτιμήσεις. είναι σταθερές μέσα στον χρόνο...
-Τι θα κάνεις σήμερα;
-Θα γράψω μια-δυο σελίδες από το βιβλίο που, όπως είπα, ετοιμάζω, θα δω μια φίλη μου, θα κάνω μπάνιο σε μια πισίνα...Θα αντιμετωπίσω μερικές συνέπειες ορισμένων αποφάσεων που έχω αναγκαστεί να πάρω...
-Παραμένεις ευτυχισμένη;
-Παραμένω ευτυχισμένη, αλλά, όπως είπα, έχει χρειαστεί να πάρω οδυνηρές αποφάσεις. Όπως οι περισσότεροι άνθρωποι...Δεν πρέπει να ζούμε «για τη στιγμή», σαν να ζητιανεύουμε «μικρές χαρές»...Η ευτυχία δεν αποτελεί το άθροισμα «μικρών χαρών», όπως το να παίζουμε τάβλι με τον μπατζανάκη μας ή να διαβάζουμε κυριακάτικες εφημερίδες πίνοντας φραπέ. Είμαι πιο φιλόδοξη από τόσο σε ό,τι αφορά τις συνιστώσες της ευτυχίας. Όπως λέει ο Επίκτητος, η ζωή είναι ένας χορός, ένα παιχνίδι∙ ή μια σειρά από παιχνίδια∙ όταν βαριόμαστε το ένα πρέπει να προχωρούμε στο επόμενο. Παραμένω ευτυχισμένη, με τον τρόπο μου, επειδή είμαι ελεύθερο ηλεκτρόνιο μέσα στον κόσμο.-Τι θα έλεγες σε κάποιον που αυτή τη στιγμή διαβάζει αυτή τη συνέντευξη και αισθάνεται πίκρα, λύπη, μούδιασμα στην καρδιά του; Ποιο είναι το «φάρμακο» όταν όλα ξαφνικά γύρω μας «γκριζάρουν»;
-Η φιλία είναι το «φάρμακο», αλλά προϋποθέτει, όπως όλα, σκληρή δουλειά...
-Γιατί χαμογελάς;
-Χαμογελάω κάθε πρωί όταν ξυπνάω μετά από οκτώ ώρες ύπνο. Είμαι έτοιμη για μια ακόμη μέρα. Ο καθένας από μας έχει στη διάθεσή του καμιά 25.000 μέρες (στην καλύτερη περίπτωση), δεν έχει τίποτ’ άλλο. Life is all I got.
Δημοσίευση στο περιοδικό "Omikron" της Κύπρου, τον Αύγουστο του 2008.
