-Τι ήταν αυτό που σου έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στη διάρκεια των γεγονότων με την οικονομία, που έζησες τις τελευταίες μέρες στην Κύπρο;
-Πιστεύω ότι σε όλους
τους απεσταλμένους του ξένου Τύπου, απ’ όλο τον κόσμο, έκανε εντύπωση η
ψυχραιμία με την οποία αντέδρασε ο Κυπριακός λαός-ειδικά την πρώτη ημέρα που
άνοιξαν οι τράπεζες. Όλοι περίμενα εντελώς διαφορετικές εικόνες και αντιδράσεις
έξω από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του νησιού.
-Θα ήταν η πρώτη φορά που θα ζούσες-λόγω της
δουλειάς σου-ένα bank run;
-Θα ήταν η πρώτη φορά,
αν στο τέλος συνέβαινε κάτι τέτοιο. Πολλοί φαντάζονταν ότι θα δούμε κατά χιλιάδες τους πελάτες των τραπεζών
να συνωστίζονται μπροστά στις γυάλινες πόρτες και την αστυνομία με τον στρατό
να προσπαθήσει να κρατήσει μακριά το πλήθος. Στην Κύπρο το bank run δεν έγινε
ποτέ και, ευτυχώς, δεν επαληθεύτηκαν τα χειρότερα σενάρια...
-Τι πιστεύεις ότι ήταν αυτό που απέτρεψε την
Κύπρο από το «να γίνει Αργεντινή», όπως πολλοί θεωρούσαν;
-Προφανώς το γεγονός
ότι στο τέλος η Κύπρος συμβιβάστηκε με μια λύση που απέτρεπε την
χρεοκοπία.
-Πιστεύεις ότι η Κύπρος είναι πιο κοντά στην
περίπτωση της Ιρλανδίας ή της Ισλανδίας, με τα γεγονότα των οποίων επίσης
ασχολήθηκες διεξοδικά λόγω της δουλειάς σου;
-Αν ψάχνουμε για ομοιότητες, θα λέγαμε ότι και οι δύο οικονομίες ήταν οι
λεγόμενες οικονομίες φούσκες οι οποίες, από τη φύση τους, κάποια στιγμή θα
έσκαγαν. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η Κύπρος είναι «η Ιρλανδία της Μεσογείου». Κι αυτό γιατί στην Ιρλανδία,
όπως και στην Κύπρο, η ανάπτυξη βασίστηκε σε κεφάλαια που εισέρρευσαν στην
αγορά ακινήτων λόγω ευρώ και λόγω χαμηλού φορολογικού συντελεστή-στην Ιρλανδία
12,5%, στην Κύπρο 10%. Στην περίπτωση της Ιρλανδίας μιλάμε για Γερμανικά
κεφάλαια, στην Κύπρο για χρήματα των Ρώσων ολιγαρχών. Νομίζω, όμως, ότι κάθε
περίπτωση είναι διαφορετική και σίγουρα ούτε στην Ιρλανδία ούτε και σε καμία
άλλη χώρα, που μπήκε σε μνημόνιο, είχαμε κούρεμα καταθέσεων. Αυτό το «πείραμα»
εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο.
-Έχοντας ζήσει σχεδόν όλα τα πρόσφατα γεγονότα
που σημάδεψαν τον κόσμο, σε όλες τις χώρες του πλανήτη, τι το ξεχωριστό βλέπεις
να έχει η περίπτωση της Κύπρου;
-Έχω την αίσθηση, όσο
υπερβολικό κι αν ακούγεται, ότι στην Κύπρο ξέσπασε ξαφνικά ένας «οικονομικός
πόλεμος», που τώρα κρατά ομήρους μια χώρα κι έναν ολόκληρο λαό. Δεν θα ξεχάσω
τη φράση ενός εκπαιδευτικού, έξω από υποκατάστημα της Λαϊκής Τράπεζας στην
Λευκωσία. Είχε μόλις πάρει από το ΑΤΜ 100 ευρώ-όσα χρήματα δηλαδή ήταν το ανώτατο
ημερήσιο όριο ανάληψης. Απορημένος, κοιτούσε μια το χαρτί με το υπόλοιπο του
λογαριασμού του και μια τα χαρτονομίσματα των 20 ευρώ που κρατούσε στο άλλο
χέρι. «Είναι λυπηρό αυτό που συμβαίνει.
Είναι σαν το ‘74 χωρίς τις σφαίρες», μου είπε.
-Υπήρξε κάποια ιστορία στην Κύπρο που να σου
έκανε μεγαλύτερη εντύπωση, κατά τη διάρκεια των ανταποκρίσεών σου για το Mega;
-Δεν θα σας πω
ιστορίες ανθρώπων που έχασαν εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ, από τη μια μέρα στην
άλλη. Γιατί υπάρχουν κι αυτές. Θα σας πω την ιστορία του κυρίου Ανδρέα Μαγνήτη,
ενός ανθοπώλη από τη Λευκωσία. Βρισκόμουν έξω από το υποκατάστημα της Τράπεζας
Κύπρου, στην οδό Κυρηνείας. Ο κόσμος περίμενε υπομονετικά, ο ένας πίσω από τον
άλλο, για να ανοίξουν οι πόρτες. Ένας ηλικιωμένος κύριος έκοβε βόλτες λίγα
μέτρα πιο μακριά, έβγαζε από το τσέπη του μερικά χαρτονομίσματα των 50 και 100
ευρώ, τα μετρούσε, τα ξαναμετρούσε και τα έβαζε ξανά στην τσέπη. Δεν άντεξα και,
από περιέργεια, τον πλησίασα να τον ρωτήσω αν είχε κάνει ανάληψη πριν λίγο. Τότε,
με ένα πλατύ χαμόγελο, μου εξήγησε ότι δεν ήταν πελάτης της Τράπεζας Κύπρου,
δεν είχε καν λογαριασμό εκεί! Εκείνο το πρωί, την πρώτη μέρα λειτουργίας των
τραπεζών μετά από δύο εβδομάδες, ο κύριος Μαγνήτης πήγε για να ανοίξει
λογαριασμό και να καταθέσει τα πρώτα 400 ευρώ! Την ημέρα που όλοι ζητούσαν
χρήματα από τις τράπεζες αυτός ο άνθρωπος ήθελε να κάνει κατάθεση για να
ενισχύσει την Κύπρο ώστε, όπως μου είπε, «να μην καταρρεύσει και περάσουν τα
σχέδια εκείνων που ποντάρουν στην διάλυση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος»…
-Ο κόσμος τι σου έλεγε; Τι ήθελε να μεταφέρεις,
μέσω των ανταποκρίσεών σου στην Ελλάδα;
-Υπήρχε συσσωρευμένη
οργή και ήταν φανερή η επιτακτική ανάγκη για κάθαρση. Από τον
μεγαλοεπιχειρηματία έως τον οδηγό ταξί, τον ιδιωτικό υπάλληλο και τον
καταστηματάρχη, το σύνολο των πολιτών ανεξαιρέτως επιθυμούν να αναζητηθούν οι
υπεύθυνοι αυτής της οικονομικής καταστροφής και να λογοδοτήσουν στη δικαιοσύνη.
Αυτό περιμένουν από την κυπριακή κυβέρνηση και υπάρχει μεγάλη ανησυχία για το
εάν τελικά θα αποδοθούν ευθύνες.
-Αρκετοί ήταν ωστόσο εκείνοι που θεώρησαν πως η
στάση των Κυπρίων «ήταν πολύ συνετή σε σχέση με τα γεγονότα», πως «αν γινόταν
κάτι αντίστοιχο στην Ελλάδα θα καιγόταν όλη η Αθήνα ενώ, αντίθετα, στην Κύπρο,
δεν άνοιξε ούτε ρουθούνι». Αυτό σε εξέπληξε; Ή θεωρείς ότι «είναι μέρος της
ιδιοσυγκρασίας του λαού», έτσι όπως τον έζησες κι εσύ;
-Η στάση του κόσμου, η
αξιοπρέπεια, η νηφαλιότητα και η ψυχραιμία με την οποία αντιμετώπισε την
κατάσταση, τις ημέρες που έμειναν κλειστές οι τράπεζες αλλά κυρίως τις πρώτες
ώρες όταν άνοιξαν ξανά, εξέπληξε όλη την Ευρώπη. Ο Κυπριακός λαός έχει περάσει
πολλά. Έχει ζήσει τον πόλεμο, την διχοτόμηση. Έχει χάσει αγαπημένα πρόσωπα και
ολόκληρες περιουσίες σε μια νύχτα. Ο κόσμος έδειξε ότι δεν πανικοβάλλεται
μπροστά σε μια τέτοια δυσκολία και μπορεί, αν χρειαστεί, να ζήσει με ελάχιστα και
να στερηθεί ακόμη και τα βασικά για λίγες μέρες, για να αντέξει.
-Η δική σου εκτίμηση για τη συνέχεια της κυπριακής οικονομίας, έτσι όπως
έχει πια διαμορφωθεί, αλλά και με βάση την μεγάλη δημοσιογραφική σου εμπειρία,
ποια είναι;
-Δεν είμαι ειδικός αλλά, απ’ όσα άκουσα από τα χείλη
ανθρώπων που γνωρίζουν τα μυστικά της οικονομίας, φοβάμαι πως το μέλλον της
Κύπρου είναι δυσοίωνο. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι το πρόγραμμα διάσωσης
μπορεί να απέτρεψε, για την ώρα, μια καταστροφή αλλά ο κίνδυνος η κυπριακή οικονομία
να εισέλθει σε μεγάλη ύφεση είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Η αναμενόμενη
κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας στο νησί θα είναι μια μεγάλη
δοκιμασία και σοβαρό πλήγμα για το τραπεζικό σύστημα. Παράλληλα, μια μεγάλη και
μακροχρόνια πτώση του Α.Ε.Π της χώρας σε συνδυασμό με ενδεχόμενο διπλασιασμό
της ανεργίας και λουκέτα σε πολλές επιχειρήσεις, θα έχει αναπόφευκτα σημαντικές
και ίσως ανεξέλεγκτα αρνητικές επιπτώσεις-τόσο στην οικονομία του νησιού όσο
και στη ζωή των κατοίκων του. Ο
κυπριακός λαός θα βιώσει μια φάση απότομης προσαρμογής με πολλές δυσκολίες για
τη χώρα. Τότε δεν θα είναι έκπληξη η πόλωση στην πολιτική σκηνή, η οποία θα
συνοδεύεται από τον πολλαπλασιασμό των φωνών που θα ζητούν έξοδο της χώρας από
το ευρώ και επιστροφή στην κυπριακή λίρα.
Δημοσίευση στο "Down Town Κύπρου", τον Απρίλιο του 2013.
